17
Paulus dong pi di kota Tesalonika
Abis itu, Paulus deng Silas jalan tarús. Dong lewat satu kota, nama Amfipolis. Ais itu, dong pi di kota laen, nama Apolonia. Dari situ, dong jalan tarús sampe di kota Tesalonika. Di itu kota, ada satu ruma sambayang orang Yahudi.
Kalo dong sampe di satu tampa yang ada ruma sambayang Yahudi di situ, pas deng hari barenti karjá, na, Paulus biasa maso ko iko sambayang deng orang dong. Di Tesalonika, ju dia iko maso di dong pung ruma sambayang. Tarús dia batukar pikiran deng dong di situ, pake tulisan dari Tuhan Allah pung Kata-kata. Dia iko sambayang deng dong bagitu, tiap hari barenti karjá, sampe tiga minggu ba'iko-ba'iko. Dia kasi tau sang dong, bilang, “Kalo kotong pareksa bae-bae di Tuhan pung Tulisan Barisi tu, kotong dapa tau, bilang, dong su omong dari dolu, bilang, itu Orang yang Tuhan su janji mau kirim tu, nanti dapa susa banya. Dia nanti mati. Ma abis itu, Tuhan pake Dia pung kuasa ko kasi idop kambali sang Dia. Naa, sakarang kotong su tau, bilang, itu Orang yang Tuhan janji tu, andia Yesus!”
Dengar bagitu, ada orang Yahudi yang tarima Paulus pung omong, ais dong bagabung deng Paulus dong. Dari orang-orang yang tarima tu, ada ju banya orang Yunani yang su rindu sang Tuhan, deng ada barapa mama-mama yang pung pangaru bésar di itu kota.
Ma orang Yahudi pung bos-bos di situ jengkel, deng iri hati. Ju dong tusu-tusu tukang tapaleuk dong, ko dong bekin kaco. Waktu orang dong su bakumpul bam-banya, dong mulai bekin kaco di itu kota. Dong cari sang Paulus deng Silas, ko dong mau hela bawa pi di itu orang banya yang ada mangamok dong. Ais dong pi sarbú Yason pung ruma, tagal Paulus deng Silas ada manumpang di situ. 6-7 Ma dong sonde dapa Paulus dong di situ. Ais ju dong hela bawa sang Yason deng orang parcaya laen dong barapa orang pi di tampa urus parkara. Dong tudu sang Yason dong, bilang, “Sakarang ada orang-orang yang su datang di kotong pung kota. Dong pi di mana-mana sa, dong bekin kaco di situ! Sakarang, dong datang ko mau bongkar bekin tabale kotong pung atoran di sini, abis ganti deng dong pung atoran! Ini Yason ni, dia su tarima ini orang dong manumpang di dia pung ruma! Ma dong samua malawan kotong pung atoran, tagal dong sonde mau mangaku raja bésar Keser. Dong cuma mau mangaku dong pung bos bésar satu, nama Yesus.”
Dengar bagitu, ju orang bésar dong, deng orang-orang di situ pung pikiran dong mulai kaco-balo. Ais orang bésar di itu kota suru Yason deng orang parcaya dong, ko dong bayar doi jaminan, jadi tanda, bilang, dong sonde bekin kaco lai, deng janji sonde bole lari. Bayar abis, ju itu orang dong kasi lapás sang Yason dong.
Paulus dong pi di kota Berea
10 Itu malam, orang parcaya dari kota Tesalonika tu, pikir-pikir lebe bae dong kirim Paulus deng Silas pi di tampa laen. Ais ju dong kirim dong dua pi di satu kota, nama Berea. Sampe di situ, dong maso pi di orang Yahudi pung ruma sambayang. 11 Ma itu orang Yahudi dong yang ada di Berea tu, laen dari orang Tesalonika dong. Ini orang dong ni, suka sakali dengar, deng dong sadia tarima Paulus dong pung omong. Te dong di Berea tu, dengar bae-bae sang Paulus dong, deng lia bae-bae Tuhan Allah pung Tulisan Barisi. Dong mau cari tau, Paulus dong pung omong tu, batúl, ko sonde. Andia ko, siang-malam dong pareksa sampe alus-alus Tuhan pung Tulisan bagitu. 12 Tagal itu, banya orang Yahudi di situ parcaya sang Yesus. Bagitu ju deng orang Yunani dong. Dong yang parcaya sang Tuhan Yesus tu, ada pung pangaru bésar. Ada laki-laki, deng ada parampuan.
13 Ma waktu orang Yahudi dari Tesalonika dong dengar, bilang, Paulus dong ada ajar Tuhan pung Kata-kata di Berea, ju dong datang iko, ais tusu-tusu orang ko bekin kaco lai di sana. 14 Andia ko orang parcaya di Berea dong, bawa capát-capát sang Paulus pi di pante. Ma Timotius deng Silas tenga tarús di Berea. 15 Itu orang dong antar sang Paulus sampe di satu kota, nama Atena. Ais dong kasi tenga dia di situ, ko dong pulang kambali pi Berea. Dong bawa pasán dari Paulus, bilang, Silas deng Timotius datang capát ko bagabung deng dia.
Paulus di kota bésar Atena
16 Waktu Paulus ada tunggu-tunggu sang Silas deng Timotius pung datang di Atena, dia pung hati jadi susa, tagal dia lia di itu kota tu, ada tampa-tampa songgo di mana-mana.
17 Ma di situ ada barapa orang Yahudi, deng barapa orang bukan Yahudi yang suka sambayang sang Tuhan Allah. Paulus maso pi di dong pung ruma sambayang, ais batukar pikiran deng dong. Saban hari, dia ju pi di pasar ko ba'omong deng sapa sa yang datang di situ. 18 Ais dia baso'al-jawab deng barapa guru dari dua kalompok di itu kota, andia kalompok Epikuros, deng kalompok Stoa.* Ma waktu dia ba'omong so'al Yesus, bilang, Dia tu, su idop kambali dari Dia pung mati, ju ada dari dong yang buang luda, bilang, “Phueh! Dasar tukang omong kosong pung ba'i!” Ada ju yang olok-olok, bilang, “Wueh! Ini orang mau paksa sang kotong ko songgo dong pung dewa asing dong!”
19-21 Naa, orang Atena, deng orang luar yang tenga di itu kota, kalo dong dapa dengar hal apa sa yang baru, conto ke ajaran baru, ko pikiran baru, na, dong pung orang yang pintar biasa dudu bakumpul ko batukar pikiran panjang lebar di satu gunung kici, nama Areopagus. Ais, ada dari dong yang ame bawa Paulus pi situ, ju minta sang dia, bilang, “Coba kasi tau sang botong, itu ajaran baru tu! Ko lu ada omong hal baru yang bekin botong jadi bingung sadiki. Jadi botong minta ko lu omong tamba sadiki lai ko biar botong bisa mangarti.”
22-23 Ais Paulus badiri ko angka omong, bilang, “Orang Atena dong samua! Beta su jalan kuliling bosong pung kota ni, deng beta lia, bilang, bosong memang orang yang rajin kasi jalan agama. Beta lia bosong pung tampa-tampa songgo dong ada di mana-mana. Ma beta ada lia satu batu songgo yang ada tulis, bilang, ‘Ini sosonggo kasi dewa yang kotong sonde kanál.’ Dia pung arti, bosong su songgo sang Tuhan Allah, padahal bosong balóm kanál sang Dia. Naa, Dia ni yang beta ada kasi tau sang bosong.
24 Te Dia ni, yang bekin langit deng bumi, deng dong pung isi samua. Dia ju Bos dari samua yang ada di langit deng di bumi. Jadi, Dia sonde tenga di ruma songgo yang manusia bekin. 25 Dia yang kasi napas, deng kasi idop sang kotong manusia. Pende kata, Dia yang kasi samua yang kotong parlú. Ma Dia sandiri sonde parlú apa-apa. Jadi manusia sonde bisa tolong sang Dia. 26 Dari cuma satu orang, Dia bekin ame samua bangsa di anteru bumi. Dia yang bagi kasi bangsa-bangsa dong, satu-satu deng dia pung tana. Deng Dia yang ator tiap bangsa pung nae, deng dia pung jato, satu-satu deng dia pung waktu.
27 Naa, Dia bekin bagitu, tagal Dia mau kotong manusia cari ko kanál sang Dia bae-bae. Manusia memang ada cari-cari kalo-kalo dong bisa katumu sang Dia. Tau-tau te Dia sonde jao dari kotong. 28 Ada orang parná omong, bilang,
‘Dia memang sumber dari kotong pung napas.
Dia memang akar dari kotong pung idop.’
Ada ju bosong pung tukang bekin pantun parná omong, bilang,
‘Kotong idop, tagal dia.
Andia ko, kotong jadi dia pung turunan.’
29 Naa, itu memang batúl. Kotong samua ni, Tuhan Allah pung turunan. Jadi jang pikir, bilang, Tuhan Allah sama ke patong sosonggo yang manusia bisa bekin dari mas ko, perak ko, batu ko, iko dong pung pikir sandiri. 30 Dolu-dolu, memang manusia balóm mangarti ini hal. Andia ko Tuhan Allah kasi tenga ko dong idop deng dong pung bodo tu. Ma sakarang, Dia sonde mau kotong idop bagitu lai. Andia ko Dia parenta, bilang, kotong musti jalan kasi tenga pi parsetan itu sosonggo dong, abis, pi iko sang Dia suda. 31 Dia ju su tunju satu waktu, ko mau hukum ini dunya pung isi samua, tagal dong pung sala-sala dong. Deng Dia tunju memang satu Orang jadi Dia pung Hakim. Nanti itu Orang kasi jato hukum deng batúl. Sakarang, su taráng, itu Hakim tu, sapa. Andia, Dia yang su mati, ma yang Tuhan Allah su kasi idop kambali sang Dia.”
32 Ma waktu orang-orang yang ada bakumpul di situ dengar Paulus bilang, “ada Orang yang su idop kambali dari Dia pung mati”, ju dong katawa olok-olok sang dia. Ma ada barapa orang yang taro perhatian sang dia. Dong kasi tau sang Paulus, bilang, “Botong masi mau dengar bapa omong itu so'al lai. Ma nanti laen kali sa.” 33 Abis Paulus pi jalan kasi tenga itu tampa. 34 Ma ada yang bagabung deng dia, tagal dong su parcaya sang Tuhan Yesus. Dari dong, ada satu tukang urus parkara di Areopagus, nama Dionisius. Deng ada satu parampuan, nama Damaris. Deng ada barapa orang laen lai yang iko sama-sama deng dong.
* 17:18 Orang dari kalompok Epikuros ni, dong iko satu guru, nama Epikuros. Dia ajar, bilang, yang paling pantíng, idop yang bae, andia idop yang rasa sanáng sa. Sonde usa pusing deng hal laen. Deng orang dari kalompok Stoa, dong iko satu guru laen, nama Seno. Dia ajar, bilang, orang musti tau jaga dia pung diri bae-bae, deng ator dia pung pikiran, sampe dia sonde bisa rasa saki apa-apa lai. 17:25 1 Raja-raja dong 8:27, Yesaya 42:5, Utusan dong pung Carita 8:47