5
Üzümzar naxshisi
1 Men öz söygen yarimgha,
Méning söyümlüküm üchün öz üzümzari toghruluq bir küy éytip bérey;
Söyümlükümning munbet bir döng üstide üzümzari bar idi; □ «Men öz söygen yarimgha... bir küy éytip bérey» — peyghemberning éytqan «yar»i bolsa Xudadur. «munbet bir döng üstide...» — ibraniy tilida «bir münggüz, zeytun meylik oghul üstide...»
2 U hemme yérini kolap tashlarni élip tashlidi,
Eng ésil üzüm téli tikti;
U üzümzar otturisigha közitish munari saldi,
Üzümzar ichidimu sharap kölchiki qazdi,
Andin üzümdin yaxshi hosul kütti;
Biraq buning ornigha, üzümzar achchiq üzümlernila berdi.□ «...üzümzar achchiq üzümlernila berdi» — mushu yerde «achchiq» ibraniy tilidiki «sésiq»ni bildüridu.
3 Qéni, i Yérusalémdikiler we Yehudaning ademliri,
Men bilen üzümzarimning otturisidin höküm chiqiringlar!
4 Méning üzümzarimda qilghudek yene néme ishim qaldi?
Yaxshi üzümlerni kütkinimde,
Némishqa peqet achchiq üzümnila chiqirip berdi?■ Yer. 2:5; Mik. 6:3, 8
5 Emdi hazir Öz üzümzarimni néme qilidighinimni silerge éytip bérey: —
Uning chitlaqlirini élip tashlaymen, u yutuwétilidu;
Uning tamlirini chéqip ghulitimen, u cheylinidu.□ «Uning chitlaqlirini élip tashlaymen, u yutuwétilidu» — bashqa birxil terjimisi: — «Uning chitlaqlirini élip tashlaymen, u köydürülidu».  ■ Zeb. 80:12-13
6 Men uni chöllükke aylandurimen;
Héchkim uni chatap-putap, perwish qilmaydu;
Jighanlar we tikenler uningda ösüp chiqidu;
Bulutlargha uning üstige héch yamghur yaghdurmanglar dep buyruymen.
7 Chünki samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigarning üzümzari — Israil jemeti,
Uning xushalliqi bolghan ösümlük bolsa — Yehudadikilerdur;
U adalet méwisini kütken,
Biraq mana emdi zulum kördi;
Heqqaniyliqni kütken,
Biraq mana emdi nale-peryad boldi!□ «mana emdi nale-peryad boldi!» — mushu ayette wehiy-xewerni tekitlesh üchün ibraniy tilida ahangdash sözler ishlitilidu: «adalet» — «mishpat», «zulum» — «mishpaq»; «heqqaniyliq» — «tsedeqah», «nale-peryad» — «zedekah». Yeshaya peyghember herdaim mushundaq söz oyuni qilidu.  ■ Zeb. 80:8-9
8 Xeqlerge héch orun qaldurmay öyni-öyge, étizni-étizgha ulighanlargha way!
Özünglarni yalghuz zéminda qaldurmaqchimusiler?■ Mik. 2:2
9 Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar méning quliqimgha mundaq dédi: —
«Köpligen öyler,
Derweqe heywetlik, heshemetlik öyler ademzatsiz, xarab bolidu.
10 Berheq, qiriq moluq üzümzar peqet alte küp sharab béridu,
Ottuz küre dan bolsa peqet üch küre hosul béridu. □ «Berheq, qiriq moluq üzümzar peqet alte küp sharab béridu» — mushu ayettiki «qiriq moluq yer» ibraniy tilida «on qosh kaliliq yer» dégenlik bolup, on qosh kala bir kün ichide aghduralaydighan yer. «alte küp» — ibraniy tilida «bir bat», belkim 27 litrge toghra kélidu. «ottuz küre» — bir «küre» bir kor, yeni 20 litr. «30 küre» bolsa ibraniy tilida «bir xomir» (300 litr), «3 küre» ibraniy tilida «bir efah» (30 litr).
11 Mey ichishke aldirap tang atqanda ornidin turghanlargha,
Qarangghu chüshishige qarimay, sharabtin keyp bolghuche bésip olturghanlargha way!■ Pend. 23:29,30
12 Ularning ziyapetliride chiltar we lira, tembur we ney, sharabmu bar;
Biraq ular Perwerdigarning qilghanlirigha we qol ishlirigha héch étiwar qilmaydu.□ «lira» — bir xil tarliq saz. «Perwerdigarning qilghanliri...» — bu ibare belkim bipayan alemning yaritilishi we ajayibliqlirini, «qol ishliri» bolsa belkim uning Israillargha körsetken nijatliq möjizilirini közde tutidu.
13 Shu sewebtin öz xelqim bilimdin xewersiz bolghanliqi tüpeylidin sürgün bolup kétidu;
Ésilzadiliri échirqiship,
Puqraliri ussuzluqtin qurup kétidu.■ Am. 6:7
14 Shunga tehtisara nepsini yoghinitip,
Aghzini hang achidu;
Ularning shöhretliri, top-top ademliri, qiqas-süren kötürgüchiliri we neghme oynighuchiliri biraqla ichige chüshüp kétidu.□ «tehtisara» — ibraniy tilida «shéol» dégen yer, «yer astidiki saray» (yeni, «tekt saray»), ölgenlerning rohliri baridighan, qiyamet künini kütidighan jayni körsitidu.
15 Puqralar égildürülidu,
Mötiwerlermu töwen qilinidu,
Tekebburlarning közliri yerge qaritilidu;
16 Biraq samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar adalet yürgüzginide üstün dep medhiyilinidu,
Pak-muqeddes bolghuchi Tengri heqqaniyliqidin pak-muqeddes dep bilinidu.
17 Shu chaghda qozilar öz yaylaqlirida turghandek otlaydu,
Musapirlarmu baylarning weyrane öyliride ozuqlinidu.□ «qozilar... otlaydu,... musapirlar... ozuqlinidu» — démek, zémin bosh, quruq bolup ketkechke, qoylar hem yat ademler erkinlik bilen hetta baylarning öyliridin ozuqluq tapidu.  ■ Yesh. 14:30
18 Qebihlikni aldamchiliqning yipliri bilen,
Gunahni harwa arghamchisi bilen tartqanlargha way!□ «Gunahni harwa arghamchisi bilen tartqanlargha way!» — démek, ular gunahlirini hetta öz ténide kötürelmeydu, kebihlikliri intayin köp hem opuchuqtur.
19 Yeni: «Xuda aldirisun!
Ishlirini Özi ittikrek ada qilsun,
Shuning bilen biz uni köreleymiz!
«Israildiki Muqeddes Bolghuchi»ning niyet qilghini yéqinliship ishqa ashurulghay,
Biz uni biliwalayli!» — dégenlerge way!□ «Israildiki Muqeddes Bolghuchi» — 1:4diki izahatni körüng.
20 Yamanni yaxshi, yaxshini yaman dégüchilerge,
Qarangghuluqni nurning, nurni qarangghuluqning ornigha qoyghuchilargha,
Achchiqni tatliqning, tatliqni achchiqning ornigha qoyghuchilargha way!
21 Özlirini dana dep chaghlighanlargha,
Öz neziride özlirini eqilliq dep qarighanlargha way!■ Pend. 3:7; Rim. 12:16
22 Sharab ichishke batur bolghanlargha,
Haraqni ebjesh qilishta qehriman bolghanlargha,□ «Haraqni ebjesh qilishta qehriman bolghanlar...» — mushular kinayilik söz, elwette.
23 Yeni para üchün rezillerni aqlap,
Shuning bilen heqqaniylarning adalitini ret qilghuchilargha way!■ Pend. 17:15; 24:24
24 Shunga, ot yalqunliri samanlarni yutuwetkendek,
Yalqunlarda menggenler soliship yoqalghandek,
Ularning yiltizliri chirip kétidu,
Gül-chéchekliri chang-tozangdek tozup kétidu;
Chünki ular samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigarning yolyoruq-qanunini chetke qaqqan,
Israildiki Muqeddes Bolghuchining söz-kalamini közge ilmighanidi.■ Mis. 15:7; Yesh. 9:18
25 Shunga Perwerdigarning ghezipi Öz xelqige qarap qaynaydu,
U ulargha qarap qolini kötürüp, ularni urup yiqitidu.
Taghlar tewrinip kétidu;
Ölükler exletlerdek kochilar otturisida döwe-döwe bolidu.
Mushundaq ishlar bolsimu,
Uning ghezipi yenila yanmaydu,
Sozghan qoli yenila qayturulmay turidu.■ Yesh. 9:11, 16, 20; 10:4, 6
26 U yiraqtiki ellerni chaqirip tughni kötüridu,
U yer yüzining chet yaqisidin bir elni üshqirtip chaqiridu;
Mana ular tézdin aldirap kélidu!
27 Ulardin héchbiri charchap ketmeydu,
Putlishipmu ketmeydu.
Héchbiri mügdimeydu, uxlimaydu,
Baghlighan belwaghliridin héchbiri boshimaydu,
Choruqlirining boghquchliridin héchbiri üzülmeydu;
28 Ularning oqliri ittik,
Barliq oqyalirining kirichliri tartilip teyyar turidu,
Atlirining tuyaqliri chaqmaq téshidek bolidu,
Jeng harwilirining chaqliri qoyuntazdek aylinidu;
29 Ularning hörkireshliri shirningkidek bolidu,
Ular arslanlardek hörkirishidu,
Derweqe, ular owgha érishkende ghazh-ghuzh qilip hörpiyishidu;
Owni qutquzghudek héchkim bolmay,
Ular uni élip kétidu.
30 Shu küni ular déngizlar hörkürigendek owgha hörkirishidu;
Eger birersi yer-zémin’gha qarighudek bolsa,
Peqet qarangghuluq, derd-elemnila köridu!
Herqandaq nur bulut-tuman teripidin ghuwalishidu. □ «...ular déngizlar hörkürigendek owgha hörkirishidu» — ibraniy tilida «...ular déngizlar hörkürigendek uninggha hörkirishidu». Ularning owlaydighini bolsa Israildur.  ■ Yesh. 8:22
 
 

□5:1 «Men öz söygen yarimgha... bir küy éytip bérey» — peyghemberning éytqan «yar»i bolsa Xudadur. «munbet bir döng üstide...» — ibraniy tilida «bir münggüz, zeytun meylik oghul üstide...»

□5:2 «...üzümzar achchiq üzümlernila berdi» — mushu yerde «achchiq» ibraniy tilidiki «sésiq»ni bildüridu.

■5:4 Yer. 2:5; Mik. 6:3, 8

□5:5 «Uning chitlaqlirini élip tashlaymen, u yutuwétilidu» — bashqa birxil terjimisi: — «Uning chitlaqlirini élip tashlaymen, u köydürülidu».

■5:5 Zeb. 80:12-13

□5:7 «mana emdi nale-peryad boldi!» — mushu ayette wehiy-xewerni tekitlesh üchün ibraniy tilida ahangdash sözler ishlitilidu: «adalet» — «mishpat», «zulum» — «mishpaq»; «heqqaniyliq» — «tsedeqah», «nale-peryad» — «zedekah». Yeshaya peyghember herdaim mushundaq söz oyuni qilidu.

■5:7 Zeb. 80:8-9

■5:8 Mik. 2:2

□5:10 «Berheq, qiriq moluq üzümzar peqet alte küp sharab béridu» — mushu ayettiki «qiriq moluq yer» ibraniy tilida «on qosh kaliliq yer» dégenlik bolup, on qosh kala bir kün ichide aghduralaydighan yer. «alte küp» — ibraniy tilida «bir bat», belkim 27 litrge toghra kélidu. «ottuz küre» — bir «küre» bir kor, yeni 20 litr. «30 küre» bolsa ibraniy tilida «bir xomir» (300 litr), «3 küre» ibraniy tilida «bir efah» (30 litr).

■5:11 Pend. 23:29,30

□5:12 «lira» — bir xil tarliq saz. «Perwerdigarning qilghanliri...» — bu ibare belkim bipayan alemning yaritilishi we ajayibliqlirini, «qol ishliri» bolsa belkim uning Israillargha körsetken nijatliq möjizilirini közde tutidu.

■5:13 Am. 6:7

□5:14 «tehtisara» — ibraniy tilida «shéol» dégen yer, «yer astidiki saray» (yeni, «tekt saray»), ölgenlerning rohliri baridighan, qiyamet künini kütidighan jayni körsitidu.

□5:17 «qozilar... otlaydu,... musapirlar... ozuqlinidu» — démek, zémin bosh, quruq bolup ketkechke, qoylar hem yat ademler erkinlik bilen hetta baylarning öyliridin ozuqluq tapidu.

■5:17 Yesh. 14:30

□5:18 «Gunahni harwa arghamchisi bilen tartqanlargha way!» — démek, ular gunahlirini hetta öz ténide kötürelmeydu, kebihlikliri intayin köp hem opuchuqtur.

□5:19 «Israildiki Muqeddes Bolghuchi» — 1:4diki izahatni körüng.

■5:21 Pend. 3:7; Rim. 12:16

□5:22 «Haraqni ebjesh qilishta qehriman bolghanlar...» — mushular kinayilik söz, elwette.

■5:23 Pend. 17:15; 24:24

■5:24 Mis. 15:7; Yesh. 9:18

■5:25 Yesh. 9:11, 16, 20; 10:4, 6

□5:30 «...ular déngizlar hörkürigendek owgha hörkirishidu» — ibraniy tilida «...ular déngizlar hörkürigendek uninggha hörkirishidu». Ularning owlaydighini bolsa Israildur.

■5:30 Yesh. 8:22

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee