12
12:1-12
Unju-Waene Kalia Nokoringi Ye Kirimanga Ungu-Ikumu
Walte Yesusini ⸤Juda yombomanga ye awilimando⸥ ungu-ikuma ono topa simbando ungu-iku se i-sipa torumu:
“Ye sene unju-waene kalia sepale pala serimu. Kaliana sukundu loyakolo akupa waene-no ingi sepa mondombando sepa wamopale nirimumuni, pe kalia nokonge ulka-takaya se polo kulupa ola takorumu. Ye mare kanopa lipa onondo nimbale: “Nanga kaliamo tapu sendeko unju mongoma inia toko nokondangi. Pe waene mongo polo tomba kinia unju mongoma moke sepo, kongono sendenge mele mare ono liengi, mare na liembo.” nimba kanu kaliamo ono sipale yu kolea paa suluringa pumba molorumu.
Kanu-kinia pe waene mongo polo tomba serimu kinia kalia pulu yemone yunga kendemande-ye se “Nanga waene-mongo siengi pungu liku mendeko wani pu.” nimba kalia nokoringi yema moloringina lipa mundorumu. Aku-na-kolo kendemande-yemo ⸤orumu kinia⸥ kalia nokoli yemane yu ambolko likuli yu wale awisili kopene toko waene mongo mare naa siku yando we liku mundoringi.
Kelepa kalia pulu yemone kendemande-ye se lipa ⸤ “Nanga waene mongo lindi-pou.” nimba lipa⸥ mundorumu. Aku-na-kolo yu ⸤orumu kinia⸥ kalia nokoli yemane yu ambolko likuli toko pengemo toko siku yu seko kinjeringi.
Kelepa kalia pulu yemone kendemande-ye se lipa mundorumu kinia onone yu toko kondoringi. Kendemande-ye mare awisili mele lipa mundorumumanga mare wale awisili kopene toko, mare toko kondoringi.
Kanu-kinia kalia pulu yemo yunga ye selu mindi molorumu, yunga malo, yu konopu mondorumu kangomo. Yuni ⸤konopumuni pilipale⸥ ‘Nanga kangomo pipili kolko liku awi siku, yu waene mongo mare singí.’ konopu lepale yunga malomo kamu lipa mundorumu. Aku-sipa na-kolo kalia nokoli yemane kalia pulu yemonga malo ombá orumu kanokole onone onono ninguli: “Andi okomo yemo pe lapanga monge-mélema limba yemo okomo. Yu topo kondopo i kaliamo olio kamu liemili.” ninguli onone yu ambolko liku toko kondoko ⸤yunga ónomo⸥ kaliana toko ultu mundoringi.” ⸤nimba Yesusini nirimu.⸥
⸤Yesusini ungu-iku akumu topa pora simbando kanu Juda yombomanga ye awilimando mangilipa nimbale:⸥
“Kalia nokoringi yemane aku seringimunga pe kalia pulu yemone ono-kinia nambolka unguri sembaye? Yu omba kanu ye kirima topa kondopa, ‘Ye marene lupa kaliamo nokondangi.’ nimba lipa simba.” ⸤nirimu.⸥
10 ⸤Yesusini Pulu Yemonga Juda yomboma nokoringi yemane yu toko kondonge mele pilipa onondo nimbale:⸥ “Pulu Yemonga bokuna sukundu ungu se kanoko naa pilielemeleye? ⸤Aku ungumu i-sipa mele:⸥
‘Ulka takoringi yemane
kanoko kiri pilku toko eltoringi kou kanumu
kiniá kelepa ulka simu mele
ulka enge sindeli kou awili peangamo.’
11 ‘Ye-Awilimuni aku ungumu serimu olione
kanopo paa peanga pilielemolo.’
nimba molemo kanumu.” nirimu.
12 ⸤Kanu Juda yombomanga ye awilima⸥ onone Yesusini ungu-iku torumu kanumu pilkuli onone yu toko kondonge seko moloringi mele yuni nirimu pilkuli onone yu ka singí seringi-na-kolo kanu ye awilimane we-yomboma pipili kolkole yu liku ka naa siringi. Yu munduku kelkole anju puringi.
12:13-17
“Gapomano Kou-Takisi Tamili Molo Móloye?” Ningu Yesusi Mangilku Pilieringi Semanemo
13 Pe walte ⸤Juda yombomanga ye awilimane⸥ Parisi ye mare kinia ye nokoli kingi Erotenga talape ye mare kinia liku, “ ‘Yesusini ungu se nimba kinjepili.’ ningu i-siku i-siku yundu niengi.” ningu Yesusi molorumuna liku mundoringi. 14 Liku mundoringi yemane Yesusi molorumuna ongo yundu ninguli:
“Ungu Mane Sili Yemo, olio pilielemolo, ‘nuni ungu-sikama mindi ningu, nu yombo seluringa kepe konopu kimbu naa siku, yomboma pipili naa kolko onondo pali ungu selu-siku ningu siku, Pulu Yemone “Saa.” nilimú uluma paa sika unguma mane siku, aku siku seleno.’ konopu lemolo. ⸤Aku siku seko molenomonga nu nambolka konopu lekenoye?⸥ Olione Romo Gapomano Ye Paa Awili Kumbina ‘Sisa’ nílimu kou-takisi tomulu liemu manda molo móloye? Yu ⸤kou-takisi⸥ simulúne naa simulúne? Pulu Yemone akumundu ungu-mane sirimu ungu-mane nambolkamo pelemoye? Ningu si.” niringi.
15 Aku-sipa na-kolo Yesusini ono topele-mapele toli yema molemele mele pilipale onondo nimbale: “ ‘Yuni nimba kinjepili.’ ningu nambi semu-na na manda manjiku kolo toko mangilkimiliye? ⸤Takisi tolemele⸥ kou-mongo se kanambo, mengo ongo siee.” nirimu kinia
16 onone yu molorumuna se mengo ongo yu siringi.
Kanu-kinia Yesusini onondo nimbale: “I kouna nawenga kumbikeremo kinia imbimu molemoye?” nirimu.
Onone yundu ninguli: “Romo Gapomano Ye Paa Awili Kumbina Sisamonga kumbikeremo kinia imbimu molemo.” niringi.
17 Kanu-kinia yuni onondo nimbale: “⸤Kou-monemo Sisamonga⸥ kene Sisamonga mélema Sisamo yuyu siku, Pulu Yemonga mélema Pulu Yemo yuyu siee.” nirimu.
Yuni aku sipa ⸤paa sumbi sipa⸥ nirimu mele pilkuli ⸤ ‘Yu paa pilipa kondoli pelemo yemo lepomo.’ ningu pilkuli⸥ konopu awisili liku mundoringi.
12:18-27
“Kololemele Yomboma Lomboroko Ola Molkole Kelko Nambi Sengenje?” Ningu Yesusi Mangilku Pilieringi Semanemo
18 ⸤Kanu yema Yesusi kinia kou-takisi toli ungumu ningu pora siringi kinia⸥ pe Sadusi ye mare Yesusi molorumuna oringi. Sadusi yema ono ‘Pulu Yemone pe kololemele yomboma topa naa makisindimba, lomboroko ola naa molonge.’ ningu pilku moloringi talapemo. Aku Sadusi yema ongo Yesusi mangilku pilku ninguli: 19 “Ungu Mane Sili Yemo, ⸤Pulu Yemonga ungu-manema olio sirimu ye⸥ Mosisini ungu-mane sipa nimbale:
“Ambo limba ye se bolango naa membale
ambomo we molopili kolomba kinia
kanu yemo yunga genu molombamone
yunga ambo-wayamo lipa
genu lipa tapondopa bolango mendepili.”
nirimu aku sipa nimba bokuna torumu molemo kanumu. 20 ⸤Aku ungu-manemonga ulu se olionga ye mare-kinia wendo orumu mele nu mangilipu piliamili.⸥
“Genupili yopoko-pakara moloringi. Komomo ambo lipa bolango se naa membale kolorumu. 21 ⸤Bolango se naa molopili kolorumu-kulu⸥ yunga bulkundu genumuni ⸤yunga genu kolorumumunga bolango ‘Mendambo.’ nimba⸥ ambo-wayamo kelepa liltimu. Yu bolango se naa mendepale yu we kolorumula. Yunga genu bulkundumuni kanu ambomo liltimula-na-kolo yu kepe we kolorumu. 22 Aku selko punguli ye yopoko-pakara pali bolango selu kepe naa mengole kolko pora siringi kinia akiliumu we kolorumula. Pe ambomo yu kolorumula. 23 Akumunga, kololemele yomboma pe lomboroko ola molonge kinia kanu ambomo ye yopoko-pakara pali ya mana liltingi-kulu ambomo yu ye paa nawenga menu molombaye?” niringi.
24 Yesusini onondo pundu topa nimbale: “Ono Pulu Yemonga bokuna ungu molemoma kinia, Pulu Yemo-kinia tondolo pelemo mele kinia, naa pilku lo limilimunga ⸤yomboma pe sengemondo nikimili mele pilku sunduku kolo tokomele⸥. 25 Lomboroko ola molonge yombomanga yema ambo naa liku, amboma ye naa pungu, aku paa naa senge. Mulu-koleana molemele angelloma molemele mele aku siku molonge. ⸤Angellomane mana-yomboma selemele mele naa selemele kanumu.⸥ Aku sengemonga ⸤ ‘Ono Pulu Yemonga ungumu pilku sunduku lawa selemele.’ nikiru⸥.
26 “Aku-sipa na-kolo ⸤ono Sadusimane⸥ ‘Kololemele yomboma lomboroko ola naa molonge.’ konopu lemelemonga ungu se niembola. Mosisi unju kanga senga ⸤sepe nomba perimu sepemone unjumu naa norumu kanopale nirimumuni⸥ akuna Pulu Yemonga ungu se wendo omba Mosisindu ungu se nirimu semanemo onone naa kanoko pilielemeleye? Pulu Yemone Mosisindu nimbale:
“Na Eporayamo kinia Aisake kinia Jekopo kinia
ononga Pulu Yemo molio.” nirimu.
Pulu Yemonga bokuna Mosisini torumu aku ungu molemomo naa kanoko pilielemeleye? ⸤ ‘Ononga Pulu Yemo molorundu.’ naa nirimu. ‘Ononga Pulu Yemo molio.’ nirimu kanumu.⸥ 27 Pulu Yemo yu kololi yombomanga Pulu Yemo mólo; yu yombo konde mololimanga Pulu Yemo. Aku siku pilku sundukuli ono lo limili.” nirimu.
12:28-34
Pulu Yemone Ungu-Mane Sirimu Ungu-Manemanga Talo Olandopamonga Semanemo
28 ⸤Sadusi yema kinia Yesusi kinia⸥ aku siku angelema ningu molangi Pulu Yemonga ungu-manemanga puluma pilipa mane sirimu ye se omba ono anju yando angelema ningu moloringi omba pilierimu. Onone ungu mare Yesusindu mangilku pilieringi kinia yuni anju pundu topa nimba kondorumu mele pilipale ungu-mane sirimu yemone Yesusindu mangilipa pilipa nimbale: “Pulu Yemone ungu-mane sirimu pelemomanga pali nambolka ungu-manemo yu olandopamoye?” nirimu.
29 Yesusini pundu topa nimbale: “Ungu-mane olandopamo i-sipa:
‘Isirele yomboma, piliame!
Ye-Awili Yawe olionga Pulu Yemo
yu mindi Ye-Awili selumu molemo,
se lupa mólo.
30 Onone ononga kamelema kinia,
ononga minima kinia,
ononga pilipa kondolima kinia,
ononga tondolomo kinia,
akumane Ye-Awili Yawe ononga Pulu Yemo manjiku
tondolo munduku konopu mondangi.’
nimba, ungu-mane paa olandopamo aku sipa ⸤nimba⸥ molemo. 31 Ungu-mane talo-sipamo i-sipa:
‘Onone onono yu-mele-mele konopu mondoko
ononga kangimu onono
kondo kolko nokolemele mele
aku sikula pulu lemó yomboma
konopu mondoko nokoko molangi.’
nimba molemo. Aku ungu-manetolonga olandopa se paa naa pelemo, mólo.” nirimu.
32 ⸤Yesusini aku nirimu pilipale⸥ yemone yundu nimbale: “Ungu Mane Sili Yemo, papu nikinumu. Nuni ninguli: “Pulu Yemo selumu mindi molemo. We-se-lupa naa molemo. Yu yuyu molemo.” nikinumu paa sika nikinu.
33 ‘Yu konopu mondongendo
onone ononga kamelema kinia,
ononga pilipa kondolima kinia,
ononga tondolomo kinia,
akumane ⸤Ye-Awilimu ononga Pulu Yemo⸥ manjiku
tondolo munduku konopu mondangi.’
nimba pelemo ungu-manemo kinia
‘Ono ononga kangima onono kondo kololemele mele
yombo pulu lemóma aku siku kondo kolangi.’
nimba pelemo ungu-manemo kinia, aku ungu-manetolo semolo kinia olandopa; Pulu Yemo kongima kinia mélema popo topo kalopo “Imu nu sikiru.” nilimulu akumu maniandopa.” nirimu.
34 Yuni pundu topa nimba kondorumu pilipale Yesusini yundu nimbale: “Nu konopu leko molenomonga Pulu Yemone ye nokoli kingimu molopa nokolemo yombo talapena sukundu nondoko puni sekeno lémo.” nirimu.
Kanu-kinia ⸤Yesusindu mangilku pilieringi unguma pali yuni pundu topa anju nimba kondorumu pilkuli⸥ kelko yu ungu se mangilku pilingindu pipili kolko naa mangilieringi.
12:35-37
Yesusini “Ye Nokoli Karasimu Nawenga Maloye?” Nimba Mangilierimu Semanemo
35 Yesusi ⸤Pulu Yemo popo toko kaloringi⸥ ulka-tembelena sukundu yomboma ungu-mane sipa molorumu. Mane sipa molopa ungu se nimbale: “Pulu Yemonga ungu-manemanga puluma pilku mane sili yemane ninguli: “Pulu Yemone “Ono nokopa kondomba ye se lipu mundumbu.” u nimba taltorumu ye nokoli Karasimu ⸤ye nokoli kingi⸥ Depitini kalopa limba yemo molomba.” nilimili akumu nambi semu-na “Yu Depitini kalopa limba yemo molomba.” nilimiliye? 36 ⸤Aku nilimili yemane⸥ Depiti yuni yuyu ⸤kanu yemondo nirimu mele naa pilielemelenje.⸥ Mini Kake Sélimu Depitinga konopuna molorumu kinia Depiti yuni ⸤ye nokoli Karasimu molomba mele⸥ nimbale:
“Ye-Awili ⸤Pulu Ye Yawene⸥
nanga Ye-Awilimundu nimbale:
“ ‘Nunga opa-touma nuni nokani.’ nimbu,
pe ono topo mania mundundumbu kene
iseli-u nu ⸤na kinia pea
kopu sepo ye nokolitolo molopo
mélema nokambili⸥
nanga ki-lomekondo ongo molani.” nirimu.”
nimba Depitini nirimu kanumu. 37 Depitini ⸤ye nokoli Karasimu⸥ yundu “Nu nanga Ye-Awilimu.” nirimu. Pe onone “Yu Depitini kalopa limba yemo ⸤mindi⸥ molomba.” nambi seko pilkuli nilimiliye?” nirimu.
We-yombo awisili maku toko moloringima Yesusini nirimu unguma pilkuli konopu awili-seko siku pilku moloringi.
12:38-40
Ungu-Manema Pilku Mane Siringi Yemane Seko Kinjeringi Ulumanga Ungu Se
38 Yesusini ungu-mane sipa molopale nirimumuni ⸤liepi-liepi topa⸥ ungu se nimbale:
“Onone Pulu Yemonga ungu-manemanga puluma pilku mane sili yema mimi siku kanoko kondoko ⸤onone selemele mele manda manjiku naa seko⸥ molayo. ⸤ ‘Yombomane olio kanoko “Ye peangama” niengi.’ ningu⸥ kanu yemane wale-pakoli paa sulu peangama, ⸤ye nokolima pakolemele mele,⸥ pakoko andolemele. Yomboma maku toko molemele koleamanga mongo-kenge seko andonge kinia ‘We-yombomane olio kape niengi.’ ningu pilkuli konopu siku pilku andoko molemelela. 39 Yomboma maku toko Pulu Yemonga ungumu pilielemele ulkamanga sukundu punguli mania molongendo ye awilima molemele polo peanga akuna mendo pungu polo akuna konopu siku molemelela. Yombomane kere-langi nongo yombomando “Namili waa.” nilimili kinia kanu yema ongole ye awilimanga polo kumbikundu ‘olio molamili.’ ningu konopu siku molemelela.
40 “Yema kololemele kinia onone kanu yemanga ambo-wayama toko makoroko mundukuli ulkama ‘Olionga’ ningu we limili. Pulu Yemo kinia ungu ningíndu ningu sulu munduku we kolo toko nilimili. Pulu Yemone we-yomboma ulu-pulu-kiri selemelemonga ono sika “Mindili nangi.” nimbá-na-kolo ya ye nikirumane aku uluma selemelemonga Pulu Yemone aku yema “Mindili paa awili seko nangi.” nimbá.” nirimu.
12:41-44
Ambo-Waya Koropa Sene Ulka-Tembelena Kou-Mone Mundorumu Semanemo
41 Yesusi ⸤Pulu Yemo popo toko kaloringi ulka-tembele⸥ kerepuluna ulka-tembelena sukundu kongono senge kou-monema mundoringi unju-okolona nondopa mania molopale yombo awisilini aku unju-okolona kou-mone ongo mundoringi mele kanopa molorumu. Kanopa molorumu kinia yombo kamakomane kou-mone awisili ongo mundoringi kanorumu. 42 ⸤Aku sipa kanopa molorumu kinia⸥ ambo-waya paa koropa se omba yu kou-kololi talo mindi mundorumu. Kanu kou-kololitolo lipa sere lepa kou paa koltalo mele mundorumu.
43 ⸤Ambo-wayamone aku serimu kanopale⸥ Yesusini yu lombili andolima mangilipa “Waa.” nimba onondo nimbale: “Nane onondo paa sika nimbu sikirumu: “Andi ambo-waya koropamo yuni kou-mone mundukumumu paa olandopa mele mundukumu, we mundukumilima maniandopa mele.” nikiru. 44 Ono kou-mone awisili taltolemelemanga koltalo mindi ongo mundukumili. Aku-sipa na-kolo ambo-wayamo kou-mone se paa naa taltolemo. Yunga kou koltalo taltomutolo pali memba omba mundomu. Kere-langi nombá kepe se naa taltolemo.” nirimu.