Say
GINWA-GINWA'
ran APOSTOLES
Say Maipa'ka' konan Sitin Libro
Siti a ikarwan libro sa Biblia a nisurat na ni Lucas nin nituluy-tuloy nan nisurat iti a maipa'ka' sa sarban nitarana' na ni Jesus nin gaw'en sin iti ya sa luta'. Nisurat nayti kona ni Teofilo a wanra ket saya yan impurtantin tawodtaw sa Roma. Si Lucas ket saya yan Griego nin mammemper, a duktor ya tan amigo tan ni'no naya nin kalamo' ni Pablo sa nipako na nin nangipatanda' konan Mabistan Patanda' sa nagsikabarang nin lugar. Si primiron libro nin nisurat na ket si tanda' nin ka'bawan a Si Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Cristo sigon kona ni Lucas. Itaw konan sitaw nin libro ket naibari-barita' a “saytaw say nibarita' ra komi nin saray mismon naka'kit sa ginwa-ginwa' nan Dios nangibwat sin katarana'” (1:2) Iti konan sitin libro, ituloy na ni Lucas a mangisalaysay ket ipapalaway na a raruman nipangitpel tan pakiingar sa raruma a dinalanan ran tumutumbok na ni Jesus sa leleg nin ginwa' ray intiron mababa' ran sinmunor sa gan-gan na ni Jesus sin wana, “Si'kamoy ibaki' kon mangipatutuo nin say maipa'ka' kongko sa Jerusalem, sa intiron Judea tan Samaria, tan sa sarban lugar iti sa mundo.” (1:8)
Natao yaytin libro sa tuloy parti bana' sa niyalawang nin nagkuriwan nan minsahi nan Mabistan Patanda'. Si u'nan parti, maipa'ka' sa tarana' a iti sa Jerusalem kayadi' ya nin niyuli' si Jesus sa langit. Si ikarwan parti, maipa'ka' sa nikaitayak sa Israel tan sa Samaria. Si ikatlon parti, maipa'ka' sa niyalawang nin nikaitayak anggan sa sarban lugar a sakop nan Roma.
Say maipa'ka' sa gawa' nan Ispirito nan Dios a sangkaimpurtantiwan nin parti iti konan sitin libro. Mu'na, ibi nay pakayadi' konran saray namper sa ginwa' na ni Cristo sa kudos. Sumunor, pinuyaan nasaran pakababa' nin mangitayak nin minsahi, tan pinagsen nasaray mammemper tan saray pupangulo ra.
Abaw a naibarita' iti maipa'ka' sa nikaitayak na nin Mabistan Patanda'. Bale', parti in tamo'. Kayadi' a si Jesus ket niyuli' yayna sa langit, si saya sa alalakin prublima ran tumutumbok na ket si no si'no sara a maibarita' nin tutawon ikon nan Dios. Wanin ta si Jesus tan saray nu'nan tumutumbok na ket Judio sara. Ket abaw sara konran saray nu'nan mammemper a nangipa'ka' a sitin pammemper ket para ya tamo' konran Judio. Bale', tininreg ya si Felipe nin ni'ras naya a minsahi konran Samaritano (8:5-25), tan si Pedro nin nako yadtaw sa bali na ni Cornelio a kapitan nin armada nan Roma (10:1-48). Ket, ta pigaw nin mapapalawayan yay tepet a no si'no saran talaga a magwa' nin mag'in nin tumutumbok na ni Cristo, pinaipadar ya si Pedro sa dupong sa Jerusalem (11:1-18) tan si Pablo, namakayab ya anamaet nin sayay miting (15:2-35). Nipapalaway ra a kai nin matkap a mag'in ya yapo' nin Judio a sayay tawo ta pigaw nin mag'in ya nin tumutumbok na ni Jesus. Ipa'kit nin say diskurso ra ni Esteban, Pedro tan Pablo a say iti sa pammemper ran Judio ket natukid yupa' sa nipamper ra kona ni Cristo a si Jesus.
Si Pablo, syay sangkaimpurtantiwan nin nangipatanda' konan minsahi maipa'ka' sa pammemper kona ni Cristo konran ambo' nin Judio. Matpel yan nangipata-patanda' maipa'ka' sa pag'uuray nan Dios ket niyakay nan pirmi a maipa'ka' kona ni Catawan a Jesus. Bale' naipriso ya nin umnoy parso bana' sa sain. Mataman bale' nin wanin, naitayak nayay minsahi anggan sa Roma, si sangkaimpurtantiwan a syudad sa intiron mundo sin sain a panaon (28:17-31).
Say Linaman nan Sitin Libro
Say bibilin na ni Jesus (1:1-11)
Say pangingipatanda' konan Mabistan Patanda' a tumarana' sa Jerusalem (1:12–19:20)
Say nagwaan nan Mabistan Patanda' konran mammemper itaw sa Jerusalem (1:12–6:7)
Pinisisyak yan pakaduksa-duksa' a dupong ran mammemper nin Judio (6:8–9:31)
Maisalba sara a ambo' nin Judio (9:32–12:25)
Napa'deng tan inmarunsa a dudupong ran mammemper nin ambo' nin Judio (13:1–16:5)
Inmabaw a dudupong ran mammemper nin ambo' nin Judio (16:6–19:20)
Naipurok yay pag'adian nan Dios sa pag'adian nan Israel (19:21–28:31)
Nipau-pau'na a Madakep ya si Pablo sa Jerusalem (19:21–21:16)
Kai raya nin rinnge' nin Israelita si Pablo (21:17–23:11)
Kinuntra a pakaipatanda' nan Mabistan Patanda' (23:12–26:32)
Inaburuyan anaod nin mangipatanda' ya si Pablo itaw sa Roma (27:1–28:16)
Padaran nin nipatandaan a pag'aadi' nan Dios sa lugar ran ambo' nin Judio (28:17-31)
1
Say Pangingituloy nin Gagara nan Dios
Mampablyen kon Teofilo,
Itaw konan u'nan libro ko, nisurat-surat ko a maipa'ka' sa sarban nitarana' na ni Jesus nin gaw'en tan iyakay,* Katuloy a iti nin say itaw sa Lucas (Lucas 1:1-4). angga sa awro nin niyuli' yayna sa langit. Ket ba'yo ya nin niyuli' sa langit, binibi-bibilin nasara sa tulong nan Ispirito nan Dios a pinili' nan apostoles na maipa'ka' sa ituloy ran gaw'en tan iyakay. Sa luob nin a'pat a pulo' a awro, mayadi' a nipati tan nisubli' nan mabyay, ni'non parso a nipa'ki-pa'kit ya konra tan niyakay-akay nasara maipa'ka' sa pag'aadi' nan Dios* Mabasa et a maipa'ka' sa saytin panaon sa Lucas 24:1-53. nin pammatutuo a sinmubli' yan mabyay. Ni'sa nin kadungo raya, wanan nibibilin ni Jesus konra, “Andi' kamo nin lumakwan iti sa Jerusalem, no kai edet, taga'nan moyadti yapo' a nipangako' na ni Ama. Nairgo koyna intaw komoyo a maipa'ka' konan siti, ket anaod, ranom a nipamawtismo* nipamawtismo- O:nipaminyag. na ni Juan, bale' sa ambo' ana nin ma'teng, bawtismwan kamo nin Ispirito nan Dios* Mateo 3:11; Marcos 1:8; Lucas 3:16; Juan 1:33..”
Say Iyuyuli' na ni Jesus sa Langit
Ket ni'sa anamanaet nin nidudungo sara, nitepet ran apostoles kona ni Jesus, “Uunuren, isubli' moyna para sawanin kontamon tawodti sa Israel a pag'uuray konan nasyon tamo?”
Ket ni'bat na konra, “Say panaon tan mumangyadi', naitanda' nayna ni Ama mangibwat sa pakayadi' na, ket kai moyoyna nin manepeg nin matandaan. Wanin man, mabyan kamo li' anamaet nin pakayadi' no mako ya nin miikap komoyo a Ispirito nan Dios, ket si'kamoy ibaki' kon mangipatutuo nin say maipa'ka' kongko itaw sa Jerusalem, sa intiron Judea, sa Samaria, tan sa sarban lugar iti sa mundo.”* Mabasa et a maipa'ka' sa saytin pakaibakian sa Mateo 28:19; Marcos 16:15; Lucas 24:47-49.
Ambo' nin na'teng kayadi' nayti nin inirgo ni Jesus, niyuli' yayna sa langit a sikikikit sara; kaaram nasalimbengan yayna nin gunem. 10 Ket mantumangar sara et nin mangkumikit kona ni Jesus nin niyuli' sa langit sin kapingmatan main anadtaw nin rwa ray lulalakin nisket nin maputi' a naka'deng sa dani ra. 11 “Si'kamon lulalaki nin taga Galilea,” wanran sarayti, “Mayin a isen kamo nin mantumangar kamo sa langit? Si Jesus ket nikadayo' ya komoyo nin niyuli' ya sa langit, tan sumubli' yadti li' nin bilang lamang sa no pa'no yan nuli' sa langit.”
Si Matias a Kasilyan na ni Judas
12 Kayadi' nin sain, nibwat saraynadtaw sa mantawagen nin Talugtog Olibo a apostoles tan sinmubli' sara sa Jerusalem, a dandani sayay kilumitro a kaday'an* dandani…a kaday'an.- Sa Griego:say kaday'an nin lalakwen a iyaburoy sa Awron Painawa.. 13 Ket sin nirate' saraynadtaw, nuli' saradtaw sa kwarto sa ta'gay nan balin mampagtuluyan ra. Sarayti ket sara:
si Pedro, Juan, Santiago, Andres, Felipe, Tomas, Bartolome, Mateo, Santiago a anak na ni Alfeo, si Simon a sayay myimbron grupo ran Ribulusyunaryo, tan si Judas a anak nan sayay mangaran nin Santiago* Mateo 10:2-4; Marcos 3:16-19; Lucas 6:14-16..
14 Sarayti ket pirmi saran nikakalamo' nin dinmasal, kalamo' rasaray bubsat na ni Jesus, si Maria nin ina na, tan main et nin raruman bubbayi.
15 Napalabas a umnoy awro, ni'san nadinep saray tumutumbok kona ni Jesus a magsanyasot tan rwampulo' sara, inumdeng ya si Pedro tan wana:
16 “Bubsat, matkap a matukid taw say naisurat sa Masanton Kasuratan nin nipadles na ni Adi' David sa nipaninreg nan Ispirito nan Dios kona, maipa'ka' kona ni Judas a syay nangaluyon konran saraytaw saray nanakep kona ni Jesus. 17 Gindat, kalamo' miya ta napili' ya anamaet nin main nin kabiangan sa wantin pagtatrabaho para konan Dios,” wana ni Pedro.
18 Siti si Judas, nisaliw nan sayay pukok taw say kwartan nibayad ra kona sa duka' a gawa' na. Itaw ya nin nipati ket sin naragrag ya, tinumrak yay tyan na tan linumwa' a pait na. 19 Natandaan rayti nin nangyadi' nin sarba ran tawodtaw sa Jerusalem ket pinangaranan rayaytaw a pukok nin Akeldama, a say rabay nan irgwen ket Luta' nin Daya'.* Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Mateo 27:3-8.
20 Ket wana et ni Pedro, “Say padles na ni Adi' David ket mabasa sa libro nin Kanta a wanti a wana,
‘Pauryan yayna in nin piikapan na
a kasayna gapo nin miikap kona anggan maka'numan.’* Kanta 69:25.
Main et nin wana,
‘Kalapen kumon nin raruma a lugar na a sayay mammaga.’* Kanta 109:8.
21-22 Kanya' nin matkap a mamili' atamo nin saya et nin kalamo' mi nin tistigos a sinmubli' yan mabyay si Jesus. Matkap a sya ket kala-kalamo' miya nin nakudti-nakodtaw sin intiron panaon a iti ya intaw si Uunuren tamon Jesus, nangibwat sin binawtismwan naya ni Juan angga sin niyuli' yayna sa langit.”
23 Ket nangirikuminda sara nin rwa ran lulalaki nin pamilian ra. Say ngaran ra ket Jose tan Matias. Konan siti si Jose, main nin manawag nin “Barsabas”; main et anamaet nin “Justo”. 24 Mi'sa, dinmasal sara a wanra, “Catawan, tanda' mo a linaman nin kanakman nin barang sayay tawo. Ipatandaan mo pa komi no si'no konran saraytin rwa a pinili' mo 25 nin mag'in nin apostol nin sumubray nin mangwa' nin rispunsibilidad na ni Judas, a sya ket ginurutan nayti tan nako yayna sa peteg a kabagayan na.” 26 Nipadalan ra sa binunutan, ket si Matias a nabunot. Ket nilamo' yayna konran labinsaya.

*1:1 Katuloy a iti nin say itaw sa Lucas (Lucas 1:1-4).

*1:3 Mabasa et a maipa'ka' sa saytin panaon sa Lucas 24:1-53.

*1:5 nipamawtismo- O:nipaminyag.

*1:5 Mateo 3:11; Marcos 1:8; Lucas 3:16; Juan 1:33.

*1:8 Mabasa et a maipa'ka' sa saytin pakaibakian sa Mateo 28:19; Marcos 16:15; Lucas 24:47-49.

*1:12 dandani…a kaday'an.- Sa Griego:say kaday'an nin lalakwen a iyaburoy sa Awron Painawa.

*1:13 Mateo 10:2-4; Marcos 3:16-19; Lucas 6:14-16.

*1:19 Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Mateo 27:3-8.

*1:20 Kanta 69:25.

*1:20 Kanta 109:8.