5
Yesu teme kopu tei fure ka mapunom di mari dome
Lk 6:20-23
Ari munmane wom wingero Yesu ekanero ena kopu iwa furo ame dongoro yaromi mouwomdi finga ari wingoro ka nuwi si erome, “Ne yokamai nomanenom inokore ei oropo deinga ne yokamai mun fiyo! Epe beingoro Yai Gumam kiapanom bei erowame. Te ne yokamai kai ori au diro meinga ne yokamai mun fiyo! Okome Yai Gumam ne yokamai nomanenom bei nokapu de erowame.* Rew 7:17 Ne yokamai kanom bire teinga ne yokamai mun fiyo! Okome man man muruwo Yai Gumam erowame. Ne yokamai ‘No kopuna meran goipungamere te nuwi goipungamere epe no yokamai Yai Gumam yo tongua mapunom meran gorapune,’ epe di finga ne yokamai mun fiyo. Okome Yai Gumam yo tongua mapunom erowangoro fai si duwame. Ne yokamai furo ari kanom fi ereinga ne yokamai mun fiyo. Okome ena Yai Gumam ne yokamai kanom fi erowame.* Yem 2:12-13 Ne yokamai denom minom feke dongua ne yokamai mun fiyo. Okome ne yokamai Yai Gumam kanaime.* 1 Yo 3:2-3 Ne yokamai ‘Denom minom towane eiro morapune,’ ari di ereinga ne yokamai mun fiyo! Okome Yai Gumam ‘Ne yokamai na ganama moime,’ di erowame. 10 Ne yokamai Yai Gumam yo tongua konom wan moire epe beinga ena ari kura boi ereinga ne yokama mun fiyo. Okome Yai Gumam kiapanom bei erowame.* 1 Pi 3:14 11 Ena ne yokamai mounamdi unaingoro te ari kanere ena ure ka niki dongua di erere te bei niki de erere te ka kasu wom di erowainga kakom i ne yokamai mun fiyo! * 1 Pi 4:14 12 Koma ka mapunom ari moinga te koma ari kupa eingamere epe ari nenen kupa eimie. Ena iran ne yokamai meinanom ori wom kamundi dunguai inainga ena mun ori wom fiyo,” Yesu epe di erome.* Ip 11:32-38; Yem 1:2
Ari fui te kewanom bau epemere moimie
Mk 9:50; Lk 14:34-35
13 Ena Yesu ka ta di erome, “Te ne yokama Yai Gumam kam gore dingere ena Yai Gumam ne yokama endire ari muruwo mansinomdi moingi suna engamere epe ari fui iro kua kopuna beime. Ena fui dorimin tongua bi duwangua nonon nokapu tokoi beikenapune. Fui epe bengua i faikeme. Te ari yokamai ma dere fui boromdi wanime. 14 Kewa mansinom muruwo donguamere ne yokamai epe moimie. Iki birom ori ta kopu tei duwangore iki birom ori i eke dero dikenamie. * Yo 8:12; 9:5 15 Te ari yokamai kewa ta gaire kowi wakore eikeimie. Tamanume. Yokamai kewa gaire boiri kopu tei eingoro ena ari iki ikai moinga kewa dongua kanere moime. * Mk 4:21; Lk 8:16; 11:33 16 Epe wom ne yokamai mapunom epe kewa dongua ari gumanomdi tei dowaimie. Ena ne yokamai tai mapunom nokapu beinga ari kanere ena ne yokamai nenom kamundi moingua kam akire duwaimie,” epe di erome.* Ef 5:8-9; Yo 3:21; 1 Pi 2:12
Yai Gumam kam kon faingua i epe
17 Yesu tokoi dume: “Ne yokamai ‘Na ure Mose ka di guwo dungua boingua te ka mapunom ari ka boinga bei dowaro ume,’ di fikeiyo. Na bei dowaro kuiye. Na ‘Ari yokama ka di guwo dungua te ka mapunom ari ka boinga mapunom kawom firaime,’ diro wiye.* Ro 3:31; 10:4 18 Ne yokamai fiyo. Man kamun yo dunguairai ka mapunom muruwo i goukenangoro te ka mapunom gawo gera i ama goukenamie. Ena okome man kamun tai ta ta muruwo gounangua kakom tei ka mapunom i ama gouname. * Lk 16:17; 21:33 19 Iran i ne yokamai nenta ka mapunom gawo gera dungua ta gore dikere te ari suwo ‘Ama epe beiyo,’ diro opom di erowangua ena yaromi Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua yaromi suna tei moi erero yai gawo morame. Te ne yokamai nenta ka mapunom dungua gore dire te ari suwo ‘Ama epe beiyo!’ diro opom di erowangua ena yaromi Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua yaromi suna tei moi erero yai ori morame.* Yem 2:10 20 Ne yokamai bei moire Yai Gumam ka dungua gore dingai mapunom beiro ka di guwo dungua nuwi si ereinga yokamai te Feresi yokamai Yai Gumam ka dungua gore dingai mapunom ime de tekenainga ena ne yokamai Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua akaiyom suna tei moikenaimie,” Yesu ka epe di erome.
Denom minom api sungua mapunom i epe
Lk 12:57-59
21 Te Yesu ka ta duma, “Komari ari ka dingi ne mora fime. Ka i epe: ‘Ne yai ta si goikeyo. Nenta yai ta si gorangoro yokamai ka kori di towaime,’ ka i epe dime.* Eks 20:13; Diu 5:17 22 Ena epena na ne yokamai di erowaiye, ‘Nenta ariyoma niki de fi towangua yaromi ka kori gawo toka boromdi di towaimie. Te nenta furo ariyom ka niki dowangua di towangua yaromi kaunsel ka kori ori di towaimie. Te nenta furo ariyom “Ne du dinga yai moinie,” di towangua yaromi e dongua akaiyom nangua teina moime,’ di ereye.* Yem 3:6; 1 Yo 3:15 23 Ena ne mun fire Yai Gumam towanga tai ta ta ire fure fi mun ei teinga iki ori tei fure teinga akai fure moire ‘Na arinam bei niki de teye,’ inokore eire * Mk 11:25 24 ena ne towanga tai ta ta ma dere fi mun ei teinga akaiyom ma dere fure arinum moingi tei koma fure ‘Nomanenom towane eiro morapune,’ diro ena inako dero ne towanga tai ta ta Yai Gumam to. 25 Ena yai ta ne ka kori di erowaro benangore koma ne surai nomanenom towane kene kene eire eiro! Ne epe beikenangere yaromi ne endiro furo ka kori finga yarom towangoro te yaromi ne endiro furo kiminem ari erowangoro te yokamai ne endiro fure kan iki de erowaimie.* Mt 18:34-35 26 Ne kongo muruwo mokom baikenanga ena ne kan iki ma dekenanie. Na ne yokamai kawom di ereye,” Yesu epe dume.
Kau eire bei niki deinga mapunom i epe
27 Ena Yesu tokoi di erome, “Ne yokamai ka koma ari dinga fime. Yokamai epe dime: ‘Ne fure yai opai kau einga bei niki dekeyo!’ dime.* Eks 20:14; Diu 5:18 28 Te epena na ne yokamai di ereye, ‘Yai ta opai kanero “Na kunei kaunaye,” duwangua iran yaromi nomane koi opai kaure ka mapunom ama bei niki dome,’ epe di ereye. 29 Iran ne okonum murom womdi bianom bei erowangua ne okonum murom i foire fiasi do. Ne ganum koro fiasi dowangua i nokapu wom dume. Te ne ganum muruwo e dongua akaiyom nanga i niki dongua dume.* Mt 18:8-9; Mk 9:43-47 30 Te ne okonum womdi bianum bei erowangua ako fananga ena ne okonum i guwo dire fiasi do. Ne ganum koro fiasi dowanga i nokapu wom dume. Te ne ganum muruwo e dongua akaiyom nangua i niki dongua faime,” Yesu dumie.
Kau eire si guwo dinga mapunom i epe
Mt 19:9; Mk 10:11-12; Lk 16:18
31 Te Yesu ka ta dume. “Koma ari ama epe dime, ‘Nenta efem biyai awi dowangua yaromi munom ganom boingua efem biyai towame,’ epe dime.* Diu 24:1 32 Epe dimba epena na ne yokamai di ereiye. ‘Yai ta bei moiro efem biyai kau einga bei niki dekengua oparomi awi dowangua ena yaromi efem biyai akire di tongoro oparomi tokoi kau enangua koma kau einga bei niki dome. Te yai ta furo opai awi dowangua oparomi kau enangua yaromi ama yai opai kau einga bei niki dome,’ epe di ereiye,” Yesu epe dume.* 1 Ko 7:10-11
Okom koiro kawom dinga mapunom i epe
33 Ena Yesu ka ta ari di erome. “Ne yokamai ka koma ari dinga mora fime. Yokamai epe dime, ‘Ne “Na epe benaiye” dire okom koiro te okome “Na epe beikenaiye” dingoro mapunom i beikeyo. Nemane. Ne “Na epe benaiye,” diro okon koiro duwanga epe beyo! Ari Wanopanom kanere mun firame,’ koma epe dime.* Lew 19:12; Nam 30:2 34 Ena epena na ne yokamai di ereiye, ‘Okonom koire kawom duwainga epe beikeiyo. Kamun akai i Yai Gumam kiapam bei norongua akaiyom dungua ena okonom koi kamundi dere “Kawom duwaye,” dinga epe beikeiyo.* Yem 5:12; Mt 23:22 35 Te mansinom akai i Yai Gumam kauwom ei boiri dero moingua boiyom dungua ena okonom koi mansinomdi dere “Kawom duwaye,” dinga epe ama beikeiyo. Te Yerusarem iki birom ori tei kiapam bengua yai ori moingua ena okonom koi Yerusaremdi dere “Kawom duwaye,” dinga epe ama beikeiyo. 36 Te ne yokamai binom wiyom di tere feke darambo te kama suwambo beikenainga ena ne yokamai okonom koi mapunomdi dere “Kawom duwaye,” dinga epe beikeiyo. 37 Ena ne yokamai “O” duwaimbo te “E e” duwaimbo epe diyo. Te ne yokamai ka ta ama duwainga ka i Satan niki dongua yaromi di erome,’ epe di ereiye,” Yesu dume.* Yem 5:12
Gere tongua mokom bainga mapunom i epe
Lk 6:29-30
38 Ena Yesu tokoi di erome, “Koma ka dingi ne yokamai fime. Ka i epe: ‘Yaromi ne okonum murom bei dowangore ena ne yaromi okom murom bei dowanie. Te yaromi ne kinum okore dowangua ena ne yaromi kiom okore dowanie,’ ka i epe dime.* Eks 21:24; Diu 19:21 39 Te epena na ne yokamai di ereye, ‘Yaromi ne yokamai tai ta niki dongua bei erowangua ne yokamai tai ta niki dongua mokom bai tekeiyo! Ena nenta ne fanandi einangore ena ne fanan koro awa teingoro eimbo.* Ro 12:17-19 40 Te nenta ne ka kori di erowaro te gainum suna gai inangore ena ne beranum gai ama to.* 1 Ko 6:7 41 Te gaman yai goi “Ure na guwai gai kineyo! Fure koro teina ama napune,” di erowangoro ena ne yaromi guwai gai kinere koro fakai wom fo! 42 Te nenta “Te tainum ta i naro,” di erowangore ena ne yaromi tai ta kam dungua tarom i to. Te nenta “Na ne tainum suwom gera iro wanere erowaye,” duwangore ena ne yaromi mounom wako tekeyo!’ epe di ereye,” Yesu dumie.
Ari kianom yokama denom minom mun fi ereinga mapunom i epe
Lk 6:27-28, 32-36
43 Yesu tokoi epe dumia, “Koma ka dingi ne yokamai fime. Ka i epe: ‘Ne yokoinum mun fi ero. Te ne kianum yaromi nomane niki de fi to,’ ka i koma epe dime.* Lew 19:18 44 Ena epena na ne yokamai ka ta di ereye, ‘Ne yokamai kianom morainga yokamai mun fi ereiyo. Te ari uro ne yokamai bei niki de erowaingai Yai Gumam ka make ei tere “Yai Gumam yo, yokamai akire di ero,” epe diro ka make ei teiyo! * Lk 23:34; Ap 7:60; Ro 12:14, 20 45 Ne yokamai epe beire iran nenom kamundi moingua yaromi gama moraimie. Yaromi ariyom bei ei norongoro mangi ari niki deinga yokamai te nokapu moinga yokamai muruwo boromdi i dome. Te yaromi nimi ama bei ei norongoro ako yo teinga ari moinga moikeinga boromdi unanan sumie. 46 Te ne yokamai ari ne yokamai mun fi erowainga yokamai towane mun fi erowainga Yai Gumam meina erekenamie. Ari muruwo epe beingoro te ari kasu kongo takis kunei neinga yokamai ama epe beimie. 47 Te ne yokamai furo arinoma yokamai towane ka di erowainga ne yokamai bei moiro ari mapunom beinga bire ime dekenaime. Tamanume. Ari Yai Gumam kiram suna tei moikeinga yokamai ama epe beimie,’ epe di ereye. 48 Iran ne yokamai nokapu wom moiyo! Ne yokamai epe nenom kamundi moingua yaromi nokapu wom moinguamere ne yokamai ama epe moiyo!” Yesu epe di erome.* Lew 19:2; 1 Pi 1:16

*5:4: Rew 7:17

*5:7: Yem 2:12-13

*5:8: 1 Yo 3:2-3

*5:10: 1 Pi 3:14

*5:11: 1 Pi 4:14

*5:12: Ip 11:32-38; Yem 1:2

*5:14: Yo 8:12; 9:5

*5:15: Mk 4:21; Lk 8:16; 11:33

*5:16: Ef 5:8-9; Yo 3:21; 1 Pi 2:12

*5:17: Ro 3:31; 10:4

*5:18: Lk 16:17; 21:33

*5:19: Yem 2:10

*5:21: Eks 20:13; Diu 5:17

*5:22: Yem 3:6; 1 Yo 3:15

*5:23: Mk 11:25

*5:25: Mt 18:34-35

*5:27: Eks 20:14; Diu 5:18

*5:29: Mt 18:8-9; Mk 9:43-47

*5:31: Diu 24:1

*5:32: 1 Ko 7:10-11

*5:33: Lew 19:12; Nam 30:2

*5:34: Yem 5:12; Mt 23:22

*5:37: Yem 5:12

*5:38: Eks 21:24; Diu 19:21

*5:39: Ro 12:17-19

*5:40: 1 Ko 6:7

*5:43: Lew 19:18

*5:44: Lk 23:34; Ap 7:60; Ro 12:14, 20

*5:48: Lew 19:2; 1 Pi 1:16