Yesu Keriso Varana Biibiina
Mak
Igirumi
(Mark)
Vonaviakova
Yesu kana kivikivina Mak igiruma bo, ‘Yesu Keriso God Natuna varana biibiina na weni.’ Ina giruma kamonai Mak ivi debei da Yesu na ke sisiya kava ma ere rewapanina bera ipeyari iberai. Ikikava ivi beyebeyena, ikikava kanuma beroberosi ighegavovorisi, ma ikikava wawaya i berabero inotatawei na weni berasi peyarina Yesu ina rewapana ivi debei kurita. Ma bade Yesu ivi debe meyei da tuna na ‘Wawaya Natusi’ ioru ku dobu da ina yawasa ivere meyei ma wawaya ivotawesi da i berabero ikiibutawei.
Ikikava Mak igiruma na maninina ma rewapanina ma aviyavisina Yesu iberai na tuna ivi sisiyei ma aviyavisina Yesu ivi beyebeyena na ke iti sisiya kirakiiyei. Kunona Jon Babataito ina biga gisi vaghina ivi sisiyei ma bade muriyai ikikava Yesu ibabataito ma warereyai ruyagha ipanani na ivi sisiyei. Nani murinai Mak ivi karei da Yesu ina biga ivi debei, ivoneta ikikava ivivi beyebeyena ma bade ikikava wawaya ivivi yawasisi. Ma varagutugutuna enenae na ivi debei kurita da nani kamonai kana kivikivina Yesu akovina iviiviiya. Ma bade iyavo kava ighaviyei na i nuwapughu kurina irakarakata. Ma Mak ina giruma turinai na aviyavisina itupuwa Pam Sande da ku Ista Sande kamonai, ikikava Yesu ituparatui ma ikikava rabobowai ivomiiri na peyarina ivi sisiyei.
Mak 16.8 murinai na aviyavisina Mak igirumi na rorova mara katamaninai iwapa. Muriyai wawaya viya na ti mani i nota igirumi da Mak ina buka damona iterei.
Mak ina nota weni nakanani irereghi.
Sapta 1:1-13 Giruma ivotawei.
Sapta 1:14 da ku 9:50 Yesu ina biga Gariri kamonai.
Sapta 10:1-52 Yesu ina baba Gariri da ku Jerusalem.
Sapta 11:1 da ku 15:47 Yesu ina biga turina Jerusalem kamonai ma barabaranai.
Sapta 16:1-8 Yesu rabobowai ivomiiri.
Sapta 16:9-20 Yesu irumatara wawaya kurisi ma ighae ku kunuma.
1
Jon Babataito idima.
(Mat 3:1-12; Luk 3:1-18; Jon 1:19-28)
1 Yesu Keriso* Keriso: Grik damsi gamosi evonavona bo ‘Keriso’ ma Hibru damsi gamosi evonavona bo ‘Mesaya.’ Ivi ruwa iyamna ‘God ina Vivinevine Wawayina.’ na God Natuna ma varana biibiina tikarei. 2 Peroveta Aisaya igiruma da God ivona bo,
“Aku yonayona maghinomuwai ana vonatawei,
Tuna am keta ina vovunaghi.”* Mal 3:1
3 “Wawaya sago warereyai erurukwatu bo,
‘Bada epipisi, tuna kubiine kovovunagha meyemi,
ina keta maninina koberai.’ ”* Isa 40:3
4 Ma vaghina Jon inekiibau da warereyai wawaya ibababataitosi ma idimadima, ivonavonesi bo, “Ami berabero kubiine kovinimaya ma ami nota korereghi da nani berasi kona takuputei ma kona babataito. Nakanani kona berai na God ami berabero ina notatawei.” 5 Ma wawaya peyarisi Judiya dobuna ma Jerusalem kamonai ikiikiibau Jon kurina da i bera beroberosi ivivi mamatarei ma Jodan okowinai Jon ibababataitosi.
6 Ma Jon kana gara na kamel vunivuninai iyamoni ma borikiide borinai iveruviviri. Ma kana vavai na madikapoka ma manigewa.* 2Kgs 1:8 7 Ma ina dima kamonai ivona bo, “Wawaya sago murikuwai epipisi na tuna ina rewapana irakata kirakai, ke taku nakanani. Taku ke tomowa kiimataniku da ata tawopika da kaena kana terepapara uravina ata rupamatawei. 8 Taku na okowai ababataitomi ma tuna na Kanuma Vovokaravinai ina babataitomi.”
Jon, Yesu ibabataitoi.
(Mat 3:13–4:11; Luk 3:21-22, 4:1-13)
9 Ke mara gurina ma Yesu ivomiiri da Nasaret meyagina Gariri dobuna kamonai ikuyowei ma inae Jon kurina da Jodan okowinai ibabataito. 10 Ma okowa kamonai igheghetawei na ikita da kunuma itamotate ma Kanuma Vovokaravina iororu kurina, kitana nakanani ma gabubu. 11 Ma God gamona kunumai ivona bo, “Tam na natuku vaghata. Tam na nuwanuwaku, ainuwabiibiiyem.”* Gen 22:2; Psa 2:7; Isa 42:1; Mat 3:17, 12:18; Mak 9:7; Luk 3:22
Seitan, Yesu iruyaghai.
12 Nani murinai Kanuma Vovokaravina Yesu ivi nowei da maninina inae ku warere. 13 Mara 40 warereyai imakamakai ma nani kamonai Seitan iruruyaghai. Ma Yesu ghamoghamo dipa yavata imakamakai ma aneya ikoyakoyagha bubuni.
Yesu wito damsi ikwatusi da kana kivikivina.
(Mat 4:12-22; Luk 4:14-15, 5:1-11)
14 Jon ku gabura itereruwei ma murinai na Yesu inae ku Gariri dobuna ma God varana biibiina idimadimei. 15 Ivona bo, “Karako na marana vaghata ipisi. God ina vikiivavona namada enenekiibau kurimi. Ami berabero kovinimayei ma komiirikupukuputei. Ma God varana biibiina kovi tumaghanei!”* Mat 3:2
16 Mara sago Yesu Gariri tokana baranai ibaba inenae da Saimon tina kikei Anduru yavata ikitisi. Ti na wito damsi ma i wito itawetawei. 17 Ma Yesu ivonesi bo, “Kopisi, kokiviniku. Ma ani beyemi da wawaya kona konisi.” 18 Yaghiyaghinai i wito ivoterei ma ikivini.
19 Ma Yesu ibaba gisina inae na Zebedi natunatuna Jemes da Jon ikitisi waka kamonai i wito ivovovunaghi. 20 Yaghiyaghinai ikwatusi ma i mamai ina bigabiga wawayisi yavata waka kamonai ikuyowesi ma Yesu ikivini.
Yesu kanuma berona ikwavini.
(Luk 4:31-37)
21 Yesu kana kivikivina yavata inae ku Kapeniyam kwanatuna. Ma viyakam marana inekiibau na inae ku kiki numana da irui ma vibeyebeyena ivi karei. 22 Ma wawaya ina vibeyebeyena ivi yanei na ivi deyei, iyamna tuna ke vonaviyoyovana vibeyebeyena wawayisi nakanani. Ivivi beyebeyena na nakanani ma rewapana ghamana gwabinai.* Mat 7:28-29
23 Ma tomowa sago ku kiki numana irui ma gwabinai na kanuma berona irunuma. 24 Ma ikiirara bo, “Yesu, Nasaret wawayim! Avi kuna berai kurikai? Kupisi da kuna gwaramutukai, bo? Akovim da tam God ina wawaya vovokaravim!”
25 Ma Yesu kanuma berona iyeghai bo, “Kawam epota. Tomowina kekiibutawei!”
26 Ma kanuma berona tomowina inuke kirakiiyei, ikiirara ma ikiibutawei. 27 Ma wawaya kudubisi ivi deyei. Ma ti mani kamosiyai ivonavona bo, “Ikikava? Vibeyebeyena vuna etereterei na ivi rewapana kirakai. Ma bade kanuma beroberosi kurisi isisiya na evovotekatekei!”
28 Ma yaghiyaghinai sisiyina ikiibau, dobu ine yavui da wawaya peyarisi Gariri kamonai ivi yanei.
Yesu wawaya peyarisi ivi yawasisi.
(Mat 8:14-17; Luk 4:38-41)
29 Yesu ma kana kivikivina kiki numana ikiibutawei ma Jemes da Jon yavata inae Saimon da Anduru i ku numa. 30 Ma Saimon rawana wavinena igubaga, ininina imuyamuya kirakai na ina kepana tepanai ikenakena. Yesu inekiibau na wawaya yaghiyaghinai ivonei da wavinena igubaga. 31 Ma irui kurina, imana iviiya ma ivovimakiini na ininina inuba da iyawasa. Ma ivomiiri da ikoyagha bubunisi.
32 Ravi ipika ma madegha ivokutuvi na kwanatu damsi i wawaya gubagubagisi ma iyavo kava kanuma beroberosi gwabisiyai irunuma na peyarisi irutinapiyesi Yesu kurina. 33 Kwanatu damsi kudubisi numa maghinonai ivi kiidaburana, 34 ma Yesu wawaya peyarisi kii gubaga bogii ma bogiiyai na ivi yawasisi. Ma bade kanuma beroberosi wawaya gwabisiyai na peyarisi ikwavinisi. Ma kanuma beroberosi ivonatanisi da ke ini sisiya, iyamna iakovi da Yesu na iyai.
Yesu Gariri kamonai idima.
(Luk 4:42-44)
35 Mara tomtom didibarinai Yesu ivomiiri numa ikiibutawei inae ku dobu makiiwapana ma nani dobunai iniponipowana. 36 Ma Saimon turaturana yavata ivi karei da Yesu iekewekwai. 37 Ma ipanani na ivonei bo, “Wawaya peyarisi iekwekwim.”
38 Ma Yesu ivonapotesi bo, “Kegha, tanae ku kwanatu viya da bade ti damsi kurisi ana dima. Tuna bigana kubiine apisi.”
39 Vaghina ma Gariri dobuna ine yavui, i kiki numasi kamosiyai idimadima ma kanuma beroberosi wawaya gwabisiyai ikwavikwavinisi.* Mat 4:23, 9:35
Yesu tomowa ivi yawasi.
(Mat 8:1-4; Luk 5:12-16)
40 Tomowa sago ipisi Yesu kurina, tuna gubaga berona iviiya da ininina kudubina ivi beroi. Maghinonai ivi tuwaporeruruwana ma ivi nowi bo, “Kuna kayowei na kuni biibiiniku da ana yawasa. Akovim da tam kovokovoghim.”† Gubagina kana vava leprosy, tuna giipo ma eberaberai da wawaya tupuwina ikanikani ma inivisi damina ke ita viiviini.
41 Ma Yesu ivi kamyuyuwei na ivororona da tomowina ivotovoni. Ma ivona bo, “Aivaghinei. Keyawasa.” 42 Ma yaghiyaghinai kana gubaga ikovi da iyawasa. 43 Muriyai da tomowina ita vonatawei ita nae, Yesu ivonatani da ke weni berana iti sisiyei. Ivona bo, 44 “Kevi yaneku. Ke kuni mamatara da taku avi yawasim. Kenae taparoro badana kurina da ina kitim da kuyawasa. Ma Moses ina vonaviyoyovana kenunuri da kesuwara. Nakanani wawaya kurisi kuni debe meyem da gubaga gwabimuwai ikovi.”* Lev 14:1-32
45 Ma kegha, tomowina inae da ikweya wapawapa da wawaya peyarisi varana ivi yanei. Tuna kubiine Yesu ke kovokovoghina da debiiyai ita rui ku kwanatu kamosi ma dobu makiiwapasiyai imakamakai. Ma patana da wawaya peyarisi dobu bogii ma bogiiyai inenae kurina.
*1:1: Keriso: Grik damsi gamosi evonavona bo ‘Keriso’ ma Hibru damsi gamosi evonavona bo ‘Mesaya.’ Ivi ruwa iyamna ‘God ina Vivinevine Wawayina.’
*1:2: Mal 3:1
*1:3: Isa 40:3
*1:6: 2Kgs 1:8
*1:11: Gen 22:2; Psa 2:7; Isa 42:1; Mat 3:17, 12:18; Mak 9:7; Luk 3:22
*1:39: Mat 4:23, 9:35
†1:40: Gubagina kana vava leprosy, tuna giipo ma eberaberai da wawaya tupuwina ikanikani ma inivisi damina ke ita viiviini.
*1:44: Lev 14:1-32