Na Gegere vanira
Rana Hebrew
?Na hava te tughunia igaa?
Mi ghita ta mua ghilala utoa ahei te gerea na gegere eni. Balu tara ghanaghanaa Apollos pa Barnabas te gerea, hauvaa balu vure tara ghanaghanaa Paul te gerea na gegere eni. Ahei te gerea ke, gaia te gerea vanira rana Jew tara taluutunia Jesus. Eruani na ahadira rana Jew, rana Hebrew, ma Hebrew ke na ahana na leudira rana Jew. Na Valetabu i Jerusalem te ghaha so mua tana bona na tinoni te gerea na gegere eni, keri ke subo na vure tara ghanaghana na tinoni te gerea na gegere eni naghona na niulu vitu hangavulu imurina Jesus te sivuragha. (70 A. D.) Tana bona eni, rana vure ni Rome tara durakea Jerusalem mana Valetabu.
Na balu vure tara vahaghitailira na vure Jew tara taluutuni, mana lei vahola te kalera. Didira na taluutuni ta Jesus Christ te dutu soko. Gaira tara ghanaghana ge kara pulohi ma kara taonia nina vetena Moses mana lei nilabudira rana Jew tara taonighi, tara mua taluutunia Jesus na Vavoladira. Na tinoni te gerea na gegere eni te patupatura me bosa vanira ge kara tughuru ngasi tana didira na taluutuni. Gaia te bosa Jesus Christ vamua te talutatea God vanighita. Jesus heghena te tughuru ngasi tana bona te vahaghitaili, ma gaia na Dalena God te vola kasila. Jesus te haba vulera rana prophet idania, mana lei angel. Gaia te haba vulea ghua Moses, te vahera na lei vetena rana Jew. Na pukuna keri, arahei tara taluutuni ke, kara varava ngasi mughua ta didira taluutuni ta Jesus ma kara bei pulohi tana lei vetena mana nilabudira rana Jew.
God te bosaa tua Jesus na puku ni sonisukaghi haba vanira rana taluutuni, ma gaia te haba vulera rana puku ni sonisukaghi idania. Ta nina lutu ke, Jesus te tangomana na vavolaadira na lei tinoni ge ke tatavahalera tana paludira maia tana mateadira.
Na lei sukaghi tara gonighi idania taonia nina vetena Moses ke, gaighi te vaghai na totoghale vania na hava Jesus te gonighi. Na tinoni te gerea na gegere eni, gaia te patura rana taluutuni ge kara varava ngasi tana taluutuni, te vaghara rahei tara hulira nina vure God idania. Tana bona na lei tinoni tara vahaghitailira, gaira tara tughuru ngasi ta didira na taluutuni.
Na lei Ghanaghana Mava ilokana na Gegere eni
Jesus te haba vulera rana prophet mana lei angel (1:1-2:18)
Jesus te haba vulera Moses ma Joshua (3:1-4:13)
Jesus na puku ni sonisukaghi te haba vanira na lei tinoni soko (4:14-7:28)
Na baubahu vaolu Jesus te ngasilia ke, te haba vulea na baubahu haulaghi (8:1-10:18)
Dida taluutuni ke laga mughua na pukuna God te togotogo vamua vanira rahei tara puku ni taluutuniana (10:19-12:29)
Ighita ka taonighi mughua na lei nilabu tara maemane (13:1-25)
Balu na Tete tara mava
2:17-18; 4:12-13; 10:19-25; 12:1-3; 13:4.
1
Jesus te haba vulera rana prophet mana lei angel
E subo na bona te padi maia tana lei vata ni nilabu, God te kokoe vanira na lei kukuada mai tana mangadira na lei prophet. Mi tana lei bongi sosoko raeni, God te bosa vanighita tua mai tana mangana Dalena. Mi tatana Dalena vamua te gonia na maramana talighu mana lei totobo soko ilokana, me bahua na Dalena ge God ke nighi hevei vania na lei totobo udolu. Na Dale te tatea na rongoraghana God, ma gaia te puku ni vaghana God sughua. Gaia te pitikolui na lei totobo udolu nia na bosana te maana ngangata. Mi murina te mate tua ge vamarabughita tana lei paluda, me sopou tana lei malei haba tana lima madolona God puku ni maana.
Aeni te tughunitatea na Dalena God te haba vulera na lei angel, te vagha na aha God te hea te vulera na ahadira na lei angel. Aeni te utuni na pukuna God te mua bosaa vania tua siki sakai itadira na lei angel na hava te bosa vania Jesus,
“Ighoe na Dalegu,
Mi taeni inau tu talutatea inau tu Tamamu.” Buka Linge 2:7
Me ghoi bosa so,
“Inau ku Tamana
Ma gaia ke Dalegu.” 2 Samuel 7:14; 1 Vavata 17:13
Mi naghona ge God te nia vetena mai nina kamanagho tana maramana, ge bosa,
“Ighau udolu nigua lei angel kau holohabaa.” Eruani Vetena 32:43 (LXX)
Ma God te bosa ghua vanira na lei angel te vagha eni,
“Ighau nigua na lei tarunga vetena tu gonighau ge kau lovo te vaghaghau na ghuri,
maia ghua nigua na lei tinoni lutu mau loghoa na maana te vagha na lapilapi ni lake.” Buka Linge 104:4
Hauvaa, ma God te bosa eni nia Dalena,
“Ighoe a God, nimua na kinakabu te kabu kasila,
Mo ko vunaghi pungisira haia nimua na vure nia na maemane.
To liona na hava te maemane,
mo nia sika na hava te dika.
Na pukuna keri, inau, nimua God, tu viligho mu negho ge ko haba vule
keri ge ko togotogo vulera na lei kulamu.” Buka Linge 45:6-7
10 Ma God te bosa vania na Dalena ghua,
“Lord, tana vuivunina mai to gonia na maramana,
mi ghoe ghua to gonighi na parako mana lei totobo ilokana.
11 Gaira kara taghara
te vaghai na lei tivi kara motu,
hauva, ighoe ko kabu kasila.
12 Ighoe ko polugura mo ko sonikehara vaghara na pupulu haulaghi,
Mete vagha na tinoni te tughua na tivi, ighoe ko tughura.
Hauva mi ghoe ko mua ghoi tughu tua,
mana volamu ke mua ghoi soko ghua.” Buka Linge 102:25-27
13 Ma God te mua bosa vania siki sakai tadira na lei angel te vagha te bosa vania na Dalena, me ghaghua,
“Ko sopou tana madologu,
polo ku taluhorura ghamua na lei levunimate ge ko vunaghi pungisira,
vaghara na malei tuturi sarana na marevomu.” Buka Linge 110:1
14 Mana lei angel ke, gaira rana tarunga tara lutu vania God. Gaia te nira vetena mai ge kara hangara rahei kara lavia na vola kasila.

1:5 Buka Linge 2:7

1:5 2 Samuel 7:14; 1 Vavata 17:13

1:6 Eruani Vetena 32:43 (LXX)

1:7 Buka Linge 104:4

1:9 Buka Linge 45:6-7

1:12 Buka Linge 102:25-27

1:13 Buka Linge 110:1