Mga Binuatan
Ta Mga Apustulis
Pauna Na Mga Ambal Parti Ta Yi Na Libro Na Mga Binuatan
Yi na libro sugpon ta mga nasulat naan ta Miad Na Balita Na Pasugid Lucas. Una na nasulat naan ta yi na libro parti ta pagbalik Jesus naan ta langit pagtapos na nabannaw kanen an. Sunod na nasulat parti ta mga bellay na naagian ta mga tinudluan Jesus na patuman danen sugo ya na pabilin din ki danen na isugid miad an na balita parti ki kanen naan ta tanan na mga ittaw na naan ta Jerusalem, Judea, Samaria asta ta bilog na kalibutan. Sunod na nasulat parti ta mga ittaw naan ta madyo na mga lugar asta ta syudad na Roma na gatuo man ki Jesus tenged ta pagsugid ki danen ta miad na balita.
Katamaan ta mga nasulat naan ta yi na libro parti ki Pablo. Nasulat parti ta natabo ki kanen na kanen an gatuo ki Jesus. Nasulat man parti ta iya na pagwali parti ki Jesus naan ta mga ittaw na dili-Judio. Tenged Jesus daw una na mga ittaw na gasunod ki kanen mga Judio, salig ta mga ittaw na miad an na balita parti ki Jesus para nang ta mga Judio. Piro, nasulat man naan ta yi na libro na Dyos Ispiritu Santo an pirmi gaubay na magtabang ta mga tinudluan Jesus ta iran na pagsugid parti ki Jesus naan ta mga Judio daw ta mga dili-Judio. Naan ta yi na libro nlaman ta na liag ta Dyos na tanan na mga ittaw naan ta bisan indi na lugar may upurtunidad na magtuo ki Jesus na yon man maluwas danen an alin ta silot ta iran na mga sala.
Mga Tupiko Naan Ta Libro Na Mga Binuatan
1. Pagpriparar ta mga tinudluan Jesus na magsugid ta miad na balita (1:1-26)
2. Pagsugid ta miad na balita naan ta Jerusalem (2:1 - 8:3)
3. Pagsugid ta miad na balita naan ta Judea daw Samaria (8:4 - 12:25)
4. Pagsugid ta miad na balita naan ta madyo na mga lugar (13:1 - 28:31)
1
Pagpriparar Ta Mga Tinudluan Jesus Na Magsugid Ta Miad Na Balita
Dungganen na Teofilo,
Ta una na libro na ake na pasulat, pasaysay ko parti ta tanan na mga pabuat daw patudlo Jesus asta ta adlaw na kanen an padala na malik naan ta langit. Na ula pa kanen an gabalik naan ta langit, may tugon bilin kanen an paagi ta Dyos Ispiritu Santo para ta napili din na mga apustulis. Seled ta kwarinta na adlaw tapos ta iya na kamatayen daw pagbannaw, gapakita kanen an ki danen daw pamatuuran din gid ta tama na mga bisis na kanen an bui. Ta pagkitaay danen daw Jesus, gatudlo man kanen an parti ta pagdumala ta Dyos.* Pwidi nyo mabasa parti ta pagdumala ta Dyos naan ta Mga Ambal Na Pasaysay. Ta isya na adlaw na gatipon danen Jesus na gakaan, gambal kanen an, “Dili kaw anay mag-alin ta Jerusalem. Magtagad kaw nang asta matuman pangako ya ta Dyos na ake na Amay. Papangako din na Dyos Ispiritu Santo ipadala ki kyo paryo ta nasugid ko en kan-o. Juan ya gabautismo ta mga ittaw paagi ta waig piro kyo yan, ta paglambay ta pila na mga adlaw mabautismuan kaw paagi ta Dyos Ispiritu Santo.”
Pagbalik Jesus Naan Ta Langit
Na gatipon mga apustulis an daw Jesus naan ta isya na bukid, gainsa danen an ki kanen, “Ginuo, yi en taan timpo para palinen gubirno ta Roma aged ibalik no isab naan ki kiten na mga linai Israel pagdumala an ta ate na lugar?” Mga linai Israel beet ambalen mga Judio tak mama na ngaran din Israel alinan ta mga Judio. Pwidi nyo mabasa parti ki Israel daw parti man ta mga Judio naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.
Sabat Jesus, “Dili para ki kyo na mlaman daw kan-o matabo tak Dyos an na ake na Amay, kanen nang gid may katengdanan ta pagtirmino ta mga timpo daw ta mga matabo. Piro, ta pagbaton nyo ta Dyos Ispiritu Santo, mabaton nyo gid gaem na alin ta Dyos daw magsugid kaw parti ki yaken naan ta syudad Jerusalem, ta bilog na Judea, naan ta Samaria daw asta ta madyo pa gid na mga lugar.”
Pagtapos ta ambal Jesus, pasunod gid danen ta tan-aw kanen an mintras na kanen an padala en na malik naan ta langit. Nalekkepan kanen an ta panganod daw narwad dayon ta iran na panan-aw. 10 Na danen an gaangad pa na gatan-aw ta miad, nali nang may darwa na mama na gabayo ta puti gatindeg tengnged ki danen 11 daw gambal ki danen, “Kyo na mga taga-Galilea, man-o tak gatindeg kaw dyan daw gaangad naan ta langit? Jesus ya na nakita nyo na padala naan ta langit, kanen malik naan ta kalibutan i ta paryo man na paagi na nakita nyo kanen an na gabalik naan ta langit.”
Pagpili Ta Sal-i Ki Judas
12 Pagtapos na Jesus gabalik naan ta langit, gabalik man mga apustulis an naan ta Jerusalem alin ta bukid ya na pangaranan na Bukid Olibo na may kaadyuon daw panawen ula tenga uras. Panaw na ula tenga uras paryo man ta kaadyuon na mga isya kilumitro. 13 Pag-abot naan ta Jerusalem, gapanaik danen an naan ta apaw na kwarto ta balay na padayunan danen. Yi mga apustulis na naan dya: danen Pedro daw Juan, Santiago daw Andres, Felipe daw Tomas, Bartolome daw Mateo, Santiago na bata Alfeo, Simon na paumaw man na Makabanwa daw Judas na bata Santiago. 14 Danen an pirmi gadumaay ta pagpangamuyo na duma danen pila na mga bai, daw Maria na inay Jesus daw mga utod Jesus na mga mama.
15 Isya adlaw na mga apustulis naan pa ta Jerusalem, Pedro i gatindeg daw gambal naan ta mga paryo din na gatuo ki Jesus. Katamaen an ta mga gatuo na naan dya mga sinto binti. Ambal Pedro ki danen, 16 “Mga utod ko, naan ta plano ta Dyos na matuman pasulat ya Ari David anay pa sa paagi ta Dyos Ispiritu Santo parti ki Judas na gapanguna ta mga gadakep ki Jesus. 17 Kanen ya isya man na mimbro ta ate na grupo na papili Jesus na magsirbi ki kanen duma ki kiten.”
18 Yi natabo ki Judas: Kwarta ya na nabaton din tenged ta malain din na buat parti ki Jesus, pagamit din ta pagpalit ta basak daw naan dya napatay kanen an. Na napatay kanen ya, gaalok iya an na lawa, gapuswak iya na gettek daw gagwa iya na mga bituka. 19 Tanan na mga ittaw naan ta Jerusalem nalam ta natabo ya ki Judas daw basak ya na palit din paumaw danen naan ta iran na linggwai “Aceldama” na yon man paumaw na Basak Ta Lengngessa.
20 Pedro i gambal pa gid, “May nasulat naan ta libro na Mga Salmo,
‘Kabay na ula may mag-istar na mga ittaw
naan ta lugar na istaran din.’§ Mga Salmo 69:25
Daw nasulat man,
‘Kabay na may magsal-i
ta iya na katengdanan.’* Mga Salmo 109:8
21-22 Gani, kinanglan na may isya na magdugang ki kiten na magpamatuod man na Ginuo Jesus nabannaw. Piro, kinanglan na isya kanen an na gaduma ki kiten ta tanan na mga timpo na naduma ta pa Ginuo ya, umpisa ta pagbautismo na pabuat Juan asta ta adlaw na padala Jesus ya na malik naan ta langit.”
23 Pagtapos ta ambal Pedro, gapili danen an ta darwa na mama aged alin ta darwa an isya nang pilien danen. Papili danen Matias an daw Jose na paumaw na Barsabas na pabansagan man na Justo. 24 Pagtapos ta pagpili ta darwa an, gapangamuyo danen an, “O Ginuo, kaon nang nalam daw ino naan ta isip ta tanan na mga ittaw. Gani, isugid no ki kami daw kino ta darwa i pilien no na apustol 25 na magsal-i ki Judas na gatalikod ta iya na katengdanan daw anen en ta lugar ya na bagay ki kanen.” 26 Pagtapos ta pangamuyo, gagabot-gabutay danen an daw napili Matias ya daw kanen padugang ta unsi ya na mga apustulis.

*1:3 Pwidi nyo mabasa parti ta pagdumala ta Dyos naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.

1:6 Mga linai Israel beet ambalen mga Judio tak mama na ngaran din Israel alinan ta mga Judio. Pwidi nyo mabasa parti ki Israel daw parti man ta mga Judio naan ta Mga Ambal Na Pasaysay.

1:12 Panaw na ula tenga uras paryo man ta kaadyuon na mga isya kilumitro.

§1:20 Mga Salmo 69:25

*1:20 Mga Salmo 109:8