9
Mt 16.28; 24.30; 24.34; Mk 13.30; Ru 9.27; 22.18Zisas mba bunin mbe nzua vov, khaŋ mbe nzuai, “Gu guigira nde nzuai, nde ntige khar ki ntɨɨri, nde thari vhɨzgirga fhu. Nde khara muuŋgip kɨv ganɨrim, Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi ganɨrim, mbe ana piin kɨrga ŋkasŋka phorgɨv zirgɨrga.”
Zisas fhav harigi kheshara hɨgi.
2 Pi 1.17-18Mporathɨgi raari vhɨzgim, Zisas Pita gum Zems, Zon, ana mben kov, mbe nduarira ana zɨn mbɨkshɨma bakɨma mben ndagi. Mbe ndav nduarira ana phorga ki. Mbe maaŋ kav, Zisas fhav harigi kheshara hɨgi. Dan 7.9Mbe ana garim, ana mba shargi shagi guigira hurgiap ŋaara gari. Ana shagi fhum guma the kha nuianan ruagi shagi ŋgara gari gangana muuŋgi fhuvara. Nta guigira ŋaara gari. Mbe ana garim, Iraiza gum Moses hav, ana phorga buni nzuai. a Kha guma phunini, mani fhum guarara kegi gumani ma. Moses, ana Isreriŋ guman pan ma. Fhe Bakɨme fhum ana nzuaim, ana Isrerin kov Idzɨp thav Fhe Bakɨme mben mbuigi nuianen vugi. Ana mben kov vuim, Fhe Bakɨme won tɨvi ana ntan kɨmani khergiap Moses ga nɨɨŋgi. Ana ni Moses ga nɨɨŋgim, Moses ni Isreriŋ ga nɨɨŋgi. Moses, ana Fhe Bakɨmen tɨvi bun Isreriŋ ga suaŋgi guma ma. Iraiza, ana fhum guarara kegi Fhe Bakɨmen kamthooŋ guma ma. Mbe Isreriŋ kha ndɨkndɨga mbui, harigi Fhe Bakɨme kamthooŋ guma the Iraiza kambarigi fhu. Iraiza guigira mbe kambarigi.
5-6 Mbe mbe gangiap guigira rivgi. Mbe rivgia Pita suanga buni kakagia thav, khaŋ Zisas ga nzuai, “Guma Rum, nza nzerara khaŋ ndagi. Nza nde suaŋv mpɨkava phuni khegenen muuŋgirga. Ndu suaŋv thevi, Moses ga suaŋv thevi, Iraiza suaŋv thevi.” b Kha kameŋ Rabai. Mbe khaŋ nzuai kameŋ ma. Mbe Hibruiŋ gum Zudaiŋ, mbe wari won kaman khaŋ nzuai Rabai. Nza Kiriiŋ, nzan kaman nza kha kameŋ nza khaŋ nzuai, “Guman Rum”, kha kameŋ Rabai maaŋ nzuai kameŋ ma.
Lo 18.15; Mt 3.17; Mk 1.11; Ru 3.22; FG 3.22Pita nen Zisas ga suaŋgim, buiva hur hav, mbe vharigi. Mba buiva hur mbe vharigim, Fhe Bakɨme mba buiva hurigen kav khaŋ mbe nzuai, “Khe nan Kam ma. Gu guigira ana vuzvugi. Nde ana buni mbararari!”
Mbe mba kamthooŋ mbararara thav, phokphoga gari. Mbe garav harigi guma the gangi fhu. Mbe Zisasra garim, ana mbe phorga ki.
Mt 12.16; Mk 8.30Mbe mba mbɨkshɨman kegap, taagia zerav, Zisas kama havharar khaŋ mbe nzuai, “Nde kha bigen warira khɨgɨ kɨrim, Fhe Bakɨme Guma Guar rimgip, taagi khavgiri.” 10 Mbe ne mbararagiap, ne warira khɨga kav, nen warira nzuai. Mbe khaŋ wari ga nzuai, “Ram muuŋgi ne khare, rimgip, taagi khavgirga?”
11  Mal 4.5; Mt 11.14Mbe ne nzua vov ana nzarigi, “Mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi thaŋ nzuav khaŋ nzuai, ‘Iraiza fhara zɨgɨrga’ ? ”
12  Sng 22.1-18; Ais 53.3; Dan 9.26; Mal 4.5; Ru 23.11; Fi 2.7Zisas mbaram mbe ŋgarkarav khaŋ nzuai, “Guigira Iraiza fharav zɨgɨp, za kha bigi ndi thɨgɨra maanga. Maaŋ muuŋgiap, mbe thaŋ nzuav khaŋ muuŋgi kameŋ khergi? Fhe Bakɨme Guma Guar, ana zaa bakɨme ndirga. Mbe ana shav, kɨr ana segɨrga. 13  Mt 11.14; 17.12; Ru 1.17Gu khar nen nde nzuai, Iraiza fhara zɨgim, mbe wari wo vuzvugi zɨn vov, mbar kɨrga tɨvir ana muuŋgi. Mbe ana muuŋgi tɨvi, mbe nta khergi, nta Fhe Bakɨme gavar ki. Mbe mba bunira zɨn vugi tɨvir ana muuŋgi.”
Zisas tara mbe tɨn ŋina mbatɨga mbe vharigim, ana taagia nzerigi.
14 Mbe zera zav, mba Zisas phorga rui gumgi mbari han zegap, mbe garim, gumgi gu mbigi vhɨrve zav, mbe phok thɨgi. Mbe mbe phok thɨgap, mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi, mbe bigɨn mueŋ nzuav, mbe dav ki. 15 Mbe zergav, mbe han maaŋ kim, mba gumgi gu mbigi Zisas garavra thav ŋgava mbatɨga muuŋgiap khuafuav ana han zav, anan ndikndigi.
16 Zisas mbaram mben nzarigi, “Nde thagɨna nzuav kheiŋ dav mbe nzuai?”
17 Ana mben nzaim, mba gumgi gu mbigi vhɨrve rɨgar guma mbe kama hegap, khaŋ ana nzuai, “Ndɨkndɨgi vhuuin nza khɨvi guma rum, gu won kama ndiga ndu han zɨgi. Ana ŋina mbatɨga mbe ana vhen kav, ana thɨni mpɨrigim, ana buni nzuai fhu. 18 Ana ana hi tugir, ana zazera ana suigav, ana fov nuiana sui. Ana rav phuvun ana kamaŋɨni thivim, ana tari ndɨri phɨrav bigi thɨgɨra si. Gu ana ndiga zav, ndu phorga rui gumgi han zɨgap, mba ŋina ga vharvhara zav mbe nzuaim, mbe tuktɨgi fhu.”
19 Zisas ne mbararagiap, mbe ŋgarkarav khaŋ nzuai, “Nde ntige kha tugen vhuuŋgi ntɨɨri, nde Fhe Bakɨme ŋkasŋka khothivi fhu. Gu rarara tugir nde phorgɨ kɨrie? Gu zazera nde phorgɨv kɨv, nde simtɨgi ndirie? Mba tara ndigɨp nan han zɨ.”
20 Ana maaŋ mbe nzuaim, mbe mba tara ndigap Zisas han zi. Mba ŋina mbatɨk Zisas garavra thav, mba tara mbuim, ninɨk anan ndaim, ana ana dagim, ana kɨga vov rɨgap, sakozap, phophogerav, phuvun ana kamaŋɨni thɨgi.
21 Zisas mbaram mba tara ndiar nzarigi, “Ana ramgi tugar kha bigeŋ anan hɨgi?”
Mba tara ndia ana ŋgarkarav khaŋ nzuai, “Ana taranera kim, kha bigeŋ anan hɨgap, mbara muuŋgia khar ki. 22 Ana tugi vhɨrvera anan shogirim, ana rimgir zav, ana fov vhava sui, ana fov mbɨ sui. Ndu bigɨn thuen muuŋgirgeŋ tuktɨgɨp, ndu nza korar muuŋgip, nzan kurari.”
23  Mt 17.20; 21.21; Mk 11.23; Ru 17.6; Zo 11.40Zisas mbaram khaŋ ana nzuai, “Ndu thaŋ nzua khaŋ na nzuai, ‘Ndu tuktɨgire’? Ndu Fhe Bakɨme ŋkasŋka khothivɨrga, ndu za kha bigir muunga.”
24  Ru 17.5Mba tara ndia ne mbaravara kama hegap, nzɨɨv khaŋ nzuai, “Gu Fhe Bakɨme ŋkasŋka khothɨgi. Na ndɨkndɨk tivgi. Ndu nan kurarim, gu Fhe Bakɨme ŋkasŋka khothivi tɨv havhargirga.”
25 Mba guma nen Zisas ga nzuaim, Zisas mba gumgi gu mbigi vhɨrve garim, mbe khuafuav mben han zi. Ana mbaram kama havharar mba ŋina mbatɨga vhegap khaŋ ana nzuai, “Ndu thɨni mpɨrav khuarani ŋangi ŋina mbatɨk, ndu ana thav kɨrar hɨgɨp, taagip ana vhen ŋgirɨ thari.”
26  Mk 1.26Ana ne nzuaim, mba ŋina mbatɨk ndarav nzɨɨv, khɨrɨv mba tara mbuim, ana sakozav phophogerim, ana ana thav kɨrar hɨgi. Ana mba tara thav kɨrar hɨgim, mba tar ŋama rimgi. Mba gumgi gu mbigi ana gangiap khaŋ nzuai, “Ana rimgi”. 27 Zisas mbaram mba tara harar suirav, ana ragim, ana thɨgi.
28 Zisas zumgum vov phenan vhen vergim, ana phorga rui gumgi, mbe nduarira kav anan nzarigi, “Nza ram muuŋgiap kha ŋina mbatɨga vharvharargeŋ tuktɨgi fhu?”
29 Zisas mbaram mbe ŋgarkarav khaŋ mbe nzuai, “Nde khaŋ muuŋgi ŋina mbatɨga vharvhara saŋv, tuap bavira. Nde Fhe Bakɨmera phorgɨv suaŋri.”
30  Mk 8.31; 10.32-34; Zo 7.1Zisas maaŋ mbe suaŋgiap, mbe mba ŋgu thav, khavgiav Gariri fhaiŋ sharav vui. Mbe vov, Zisas mba gumgi gu mbigi ana vui ŋaneŋ kaŋgirgane thagi. 31 Ana khaŋ muuŋgiap, ana wo phorga rui gumgi, ana Fhe Bakɨme bunin mbe khɨvɨv mbe nzuai, ana mbe nzuav, khaŋ mbe nzuai, “Guma the Fhe Bakɨme Guma Guara thuuŋ dorgɨp, ana ndim gumgi farve khɨngiri. Mbe ana shogirim, ana rimgirga. Ra phuni khegene vhɨzgirim, ana taagi khavgirga.” 32  Ru 9.45; 18.34Ana nen mbe nzuaim, mbe nen sagi fhuvara. Mbe ne nɨɨeŋ ga suaŋv anan nzan za mbuav, anan rivgiap wari thagi.
The nzan rɨgar zɨ ki?
33  Ru 22.24Mbe mbaram vov Kaperneaman hegap, ana vov phena mbe vhen vergap, mben nzarigi, “Nde kha tuavar zav, thagɨne nzuav warir nzav, wari ga nzuai?” 34 Ana mba nzambaren mbe muuŋgim, mbe the ana kameŋ ŋgarkarigi fhuvara. Mbe kaŋgi, mbe tuavar zav khueŋ nzuav wari kaadogi, “The nzan rɨgar zɨ ki?”
35  Mt 20.26-27; 23.11; Mk 10.43-44; Ru 22.26Zisas perav, mba farasegi 12 thɨgi ŋaara gumgir kamgiap, khaŋ mbe nzuai, “Guma the zɨ kɨr saŋv, ana guigira wo mbevav, wo ndi zɨn mbarav, za kha gumgir ŋaara guma kɨri.”
36 Ana nen mbe nzuav, tara mbe nzuaim, ana mbe rɨgar thɨgi. Ana mbe rɨgar thɨgim, ana ana fhurav khaŋ mbe nzuai, 37  Mt 10.40; Ru 10.16; Zo 13.20“Guma the na zɨn khaŋ muuŋgi tara then kurarga, ana vhɨra nan kurigi. Guma the vhɨra nan kurarga, ana nara kurigi fhuvara. Ana mba na sarigi nen kurigi.”
Guma the panan nza kegi fhu, ana nza ne ma.
38  Nam 11.27-29; Ru 9.49Zisas mba kamen mbe nzuai, Zon mbaram khaŋ ana nzuai, “Ndɨkndɨgi vhuuin nza khɨvi Guman Rum, nza guma mbe garim, ana ndu zɨn panan ŋiniŋgi mbatɨgi ga vharvharigi. Nza khueŋ nzuav ana thɨvi. Ana nza the fhuvara.”
39  1 Ko 12.3Zisas mbaram khaŋ ana nzuai, “Ana thɨvɨ thari. Guma the na zɨn panan mirikor then muuŋgirga, ana ntigera buna mbatɨga thuen na suaŋgirga fhuvara. 40  Mt 12.30; Ru 11.23Guma the panan nza kegi fhu, ana nza ne ma. 41  Mt 10.42Gu guigira nde nzuai, guma the na zɨn mbɨ thama then nden nɨɨŋgirga, ana vhɨra nde kaŋgi, nde Krais ntɨɨri ma, mba guma ana wo vheza tharga fhuvara. Ana wo vheza ndigɨrga.”
Tɨvi mbatɨgi Fhe Bakɨme khothɨgi ndɨkndɨgir farfagi.
42 Ana nen mbe nzua vov khaŋ mbe nzuai, “Guma the kha na khothɨgi tara then muuŋgirim, ana rɨgɨp, na khothivɨ tharga, mbe nzerara kɨma bakɨ then ana fhɨra ntorgɨp, ana fegɨp, mbasɨk rɨga khɨngirim, ana rimgirga, ne nzerara. 43-44  Mt 5.30Ndu hara thueŋ ndun muuŋgirim, ndu rɨgɨv, na khothivɨ tharga, ndu mba hareŋ thugɨp, fekhɨngiri. Ndu hara bueŋra kɨrga, ndu zazera mbara muuŋgia ki bɨɨŋbɨɨŋ ndigirga. Ndu hara mpuani khɨgɨ kɨrga, ndu Herar ŋgɨgɨrga. Ndu mba zazera mbara muuŋgia ki vhavar kegɨrga. 45-46 Ndu ŋkari thave ndun muuŋgirim, ndu rɨgɨv, na khothivɨ tharga, ndu mba ŋkarve thugɨp, fekhɨngiri. Ndu ŋkari bavira khɨgɨp, ndu zazera mbara muuŋgia ki bɨɨŋbɨɨŋ ndigirga. Ndu ŋkarveni vhɨra kɨrga, mbe ndu fegɨp, Her khɨngirga. c Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ garav nta kaŋgi gumgi mbari kha ndɨkndɨga mbui. Mbe suanga buna mueŋ vhɨra khar ki. Mba kameŋ khaŋ muuŋgi, “Mba ŋgun pigi, mbe fhavi ga birga, mba pigi mbe fhavi thav vhɨzgirga tuktɨgi fhuvara. Mba ŋgun vhav vhɨra mbe fhavi shirga, mba vhav vhɨra ŋguigirga tuktɨgi fhuvara. Ana mbara muuŋgip kɨrga.” Mak 9.48 ganɨri. 47  Mt 5.29Ndu rɨma thueŋ ndun muuŋgirim, ndu rɨgɨv, na khothivɨ tharga, ndu mba rɨmaiŋ sigip, fekhɨngiri. Ndu rɨma bueŋra khɨgɨp Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi garim, mbe piin ki ŋgun ŋgirɨrga, ne nzerara. Ndu rɨmani vhɨra kɨrga, mbe ndu fegɨp, Her khɨngirga.
 
48  Ais 66.24‘Mba ŋanen gumgi fhavi ga bi pigi ki, nta vhɨzi pigi fhuvara. Nta mbara muuŋgia ki pigi ma. Mba ŋanen zazera mbara muuŋgiap shiav ki vhav vhɨra ki.’ d Ais 66.24
 
49  Ese 43.24“Mba vhav mbe mbasɨgar mba sui, tɨvara muuŋgip, gumgi shirga.
50  Mt 5.13; Ru 14.34-35; Ro 12.18; Ef 4.29; Kor 4.6; Hi 12.14“Mbasɨk bigɨnan vhuuŋ ma, ana faŋgirga, ndu wom ram anan muuŋgirim, ana taagi vhergirie?
“Nde mbasɨk vhergi vherar muuŋgip ndava mɨɨtɨga ndigip, nde wari tɨgɨp kɨri.” e Mbe Grik kaman ves 49 gum ves 50 khergim, mani tuituigiap mba kameŋ sigasarigi fhuvara.

9:1 Mt 16.28; 24.30; 24.34; Mk 13.30; Ru 9.27; 22.18

9:2 2 Pi 1.17-18

9:3 Dan 7.9

a9:4 Kha guma phunini, mani fhum guarara kegi gumani ma. Moses, ana Isreriŋ guman pan ma. Fhe Bakɨme fhum ana nzuaim, ana Isrerin kov Idzɨp thav Fhe Bakɨme mben mbuigi nuianen vugi. Ana mben kov vuim, Fhe Bakɨme won tɨvi ana ntan kɨmani khergiap Moses ga nɨɨŋgi. Ana ni Moses ga nɨɨŋgim, Moses ni Isreriŋ ga nɨɨŋgi. Moses, ana Fhe Bakɨmen tɨvi bun Isreriŋ ga suaŋgi guma ma. Iraiza, ana fhum guarara kegi Fhe Bakɨmen kamthooŋ guma ma. Mbe Isreriŋ kha ndɨkndɨga mbui, harigi Fhe Bakɨme kamthooŋ guma the Iraiza kambarigi fhu. Iraiza guigira mbe kambarigi.

b9:5-6 Kha kameŋ Rabai. Mbe khaŋ nzuai kameŋ ma. Mbe Hibruiŋ gum Zudaiŋ, mbe wari won kaman khaŋ nzuai Rabai. Nza Kiriiŋ, nzan kaman nza kha kameŋ nza khaŋ nzuai, “Guman Rum”, kha kameŋ Rabai maaŋ nzuai kameŋ ma.

9:7 Lo 18.15; Mt 3.17; Mk 1.11; Ru 3.22; FG 3.22

9:9 Mt 12.16; Mk 8.30

9:11 Mal 4.5; Mt 11.14

9:12 Sng 22.1-18; Ais 53.3; Dan 9.26; Mal 4.5; Ru 23.11; Fi 2.7

9:13 Mt 11.14; 17.12; Ru 1.17

9:23 Mt 17.20; 21.21; Mk 11.23; Ru 17.6; Zo 11.40

9:24 Ru 17.5

9:26 Mk 1.26

9:30 Mk 8.31; 10.32-34; Zo 7.1

9:32 Ru 9.45; 18.34

9:33 Ru 22.24

9:35 Mt 20.26-27; 23.11; Mk 10.43-44; Ru 22.26

9:37 Mt 10.40; Ru 10.16; Zo 13.20

9:38 Nam 11.27-29; Ru 9.49

9:39 1 Ko 12.3

9:40 Mt 12.30; Ru 11.23

9:41 Mt 10.42

9:43-44 Mt 5.30

c9:45-46 Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ garav nta kaŋgi gumgi mbari kha ndɨkndɨga mbui. Mbe suanga buna mueŋ vhɨra khar ki. Mba kameŋ khaŋ muuŋgi, “Mba ŋgun pigi, mbe fhavi ga birga, mba pigi mbe fhavi thav vhɨzgirga tuktɨgi fhuvara. Mba ŋgun vhav vhɨra mbe fhavi shirga, mba vhav vhɨra ŋguigirga tuktɨgi fhuvara. Ana mbara muuŋgip kɨrga.” Mak 9.48 ganɨri.

9:47 Mt 5.29

9:48 Ais 66.24

d9:48 Ais 66.24

9:49 Ese 43.24

9:50 Mt 5.13; Ru 14.34-35; Ro 12.18; Ef 4.29; Kor 4.6; Hi 12.14

e9:50 Mbe Grik kaman ves 49 gum ves 50 khergim, mani tuituigiap mba kameŋ sigasarigi fhuvara.