EL SANTO EVANGELIO SEGUN SAN LUCAS
1
Prólogo
1-2 Nu'tsc'e Teófilo nin t'ecjañõmü, ya i̱ṉ pãrãgue nu c'o o zädä a ndezgöjme. Bübü c'o mi pöji e Jesucristo ndeze 'ma o mbürü o zopjü c'o nte. O jñandaji c'o mi cja angueze. Anguezeji xo mamaji o̱ jña e Jesucristo ma zocüjme. Nguec'ua bübü c'o ya dyopjü c'ua ja ma cja 'ma mi nzhodü e Jesucristo cja ne xoñijõmü. Nguec'ua xo ró cjijñigö xo na jo rá opjügö c'ua ja va cja. Na ngue ya ró cjagö na jo t'önü ró pãrãgö na jo ja ma cja ndeze 'ma o mbürü. Ngue c'o rí xi'tsc'ö dya cja ne carta, nu'tsc'e Teófilo nin t'ecjañõmü. Rí xi'tsc'ö yo, ngue c'ua rí pãrãgue c'ü na cjuana c'o o xi'tsc'eji.
Un ángel anuncia el nacimiento de Juan el Bautista
O mbürü ne historia 'ma mi rey e Herodes a Judea. Mi bübü 'naja mböcjimi c'ü mi chjũ e Zacarías. 'Ma mi pëpji c'o mböcjimi cja c'e grupo c'ü mi xiji Abías, xo mi pëpji e Zacarías. C'ü nu su, mi mboxbëche cja e Aarón, mi chjũ e Elisabet c'ü. E Zacarías 'ñe e Elisabet, ma jo a jmi Mizhocjimi nza yejui. Mi nzhodüvi na jo cja o̱ 'ñiji Mizhocjimi, mi ätävi c'o o̱ ley. Dya cjó sö pje ro xipjivi. Pero dya mi 'ñejevi t'i. Na ngue dya mi muxt'i e Elisabet. Ya mi pale e Zacarías, ya xo mi male e Elisabet.
O zädä c'e zana c'ü ro mbëpi Mizhocjimi c'o mböcjimi c'o mi xiji Abías. 'Na nu pa, o echaji suerte, o toca e Zacarías o cjogü a mbo cja c'ü o̱ templo Mizhocjimi o jyät'ä c'o ma jo ma jyärä nza cja o nguichjünü. 10 'Ma ma jät'ä e Zacarías c'o ma jo ma jyärä, mi cãrã a tji na puncjü o nte, mi ötüji Mizhocjimi. 11 'Nango jñetse c'ua 'naja c'o o̱ anxe Mizhocjimi, o jñanda e Zacarías mi böbü c'e anxe cja o̱ jodyë cja c'e mexa nu ja mi jät'ä c'o me ma jo ma jyärä. 12 E Zacarías 'ma mü o jñanda c'e anxe, me go pizhi me go zũ. 13 O mama c'ua c'e anxe o xipji:
―Nu'tsc'e Zacarías, dya rí sũ. Rvá 'ne xi'tsc'ö o dyä'tc'ä Mizhocjimi c'ü i̱ dyötü. E Elisabet c'ü nin sugue ra nduns'ü 'na ts'it'i; rí 'ñecjevi 'na ts'it'i c'ü rí jñusp'üvi o̱ tjũ e Juan. 14 Me ra mäjä na puncjü in mü'bügue. Xo 'ñe na puncjü o nte ra mäji 'ma rí 'ñecjevi in ch'igue. 15 Na ngue 'ma ra nocü, me rguí muvi a jmi Mizhocjimi. Dya ra zi o vino ne ri 'naja c'o ni tĩji. O̱ Espíritu Mizhocjimi ra 'ñünbü o̱ mü'bü e Juan ndeze 'ma ra nduns'ü nu nana, nguec'ua ra dyätä na jo Mizhocjimi. 16 Ra zopjü yo nte, ngue c'ua na puncjü yo in menzumügueji a Israel ra jyëziji c'o na s'o, ra nzhogüji a jmi Mizhocjimi c'ü ín Jmugöji. 17 E Juan, ot'ü ra zopjü yo nte; cja ra ẽjẽ c'ua c'ü ín Jmugöji. C'ua ja nzi ma cja c'e profeta Elías, je xo rga cjatjonu e Juan. Ra mbë's'i o̱ poder Mizhocjimi c'ua ja nzi va mbë's'i e Elías. Nguec'ua 'ma ra zopjü yo nte, ra jyëziji c'o na s'o. C'o dya ne ra dyärä, ra nzhogü o̱ mü'büji ra dyäräji. Nguec'ua yo tata 'ñe yo t'i ra ngãrãji na jo. C'e t'i ra zopjü yo nte, ngue c'ua 'ma ra ẽjẽ c'ü ín Jmugöji, ra dyätäji c'ü, eñe c'e anxe.
18 Nuc'ua e Zacarías o xipji c'e anxe:
―¿Ja rga pãrãgö cjo na cjuana ra zädä yo? Na ngue ya rí palegö. Ya xo male c'ü mi sugö, eñe.
19 O ndünrü c'ua c'e anxe o xipji:
―Nguetscö e Gabriel rí zo'c'ö. Rí bübügö a jmi Mizhocjimi. O xitscö Mizhocjimi ró ẽjẽ ró ẽ zo'c'ü, ró xi'tsc'ö yo me na jo. 20 Rá da'c'ü 'na señal c'ü rgui pãrãgue na cjuana c'ü ra zädä yo ró xi'ts'i. Ngue c'ü rí ngonegue dya. Dya ra sö rí ña'a hasta 'ma cja rí 'ñecjevi in ch'i. Rí ngone na ngue dya i̱ creo yo ró xi'ts'i. Texe yo ró xi'ts'i, ra zädä yo, 'ma ra zädä c'o pa, eñe c'e anxe.
21 C'o nte mi te'beji ro mbedye e Zacarías. Mi sũji 'na pje c'o vi tsja e Zacarías, na ngue vi mezhe a mbo cja c'e templo. 22 Nuc'ua e Zacarías 'ma mü o mbedye, dya cja mi sö ro zopjüji. Mi jizhitjo co o̱ dyë, na ngue ya mi ngone. O mbãrã c'ua c'o nte, pje c'o vi jñanda e Zacarías a mbo cja c'e templo.
23 O cjogü c'ua c'o pa c'o mi toca e Zacarías o tsja o̱ bëpji de mböcjimi. Cjanu o ma c'ua o̱ ngumü. 24 Nuc'ua 'ma mü o cjogü c'o pa, o ndunte c'ua e Elisabet c'ü nu su. O tsot'ü c'ua tsi'ch'a zana cja nu ngumü, o mama:
25 ―Mi bëzhgö ín tse cja yo nte, na ngue dya mi muxt'igö. Pero me na jo va s'iyazügö dya Mizhocjimi c'ín Jmugöji, ngue c'ua dya cja rá bëzhgö ín tse.
Un ángel anuncia el nacimiento de Jesús
26 O mezhe c'ua 'ñanto zana, Mizhocjimi o xipji c'e anxe Gabriel o ma cja 'na jñiñi c'ü ni chjũ a Nazaret c'ü tsja a Galilea. 27 O ma zopjü 'naja xunt'i c'ü cja mi xunt'itjo. C'e xunt'i ya mi ñavi 'na bëzo ro chjüntüvi. C'e bëzo, mi chjũ e José c'ü. Mi mboxbëche cja e David. C'e xunt'i, mi chjũ e María. 28 O cjogü c'ua c'e anxe nu ja mi bübü c'e xunt'i, o xipji:
―Cjimi, süngü. Me s'iyats'ü Mizhocjimi, y bübü co nu'tsc'e. Xenda ra intsjimits'ü que na ngue texe yo 'ñaja ndixũ, eñe c'e anxe.
29 Nuc'ua e María 'ma mü o jñanda c'e anxe 'ñe 'ma mü o dyärä c'o jña c'o o mama, go zũ c'ua o̱ mü'bü, dya mi pãrã pje mi ne ro mama c'o jña. 30 O mama c'ua c'e anxe o xipji:
―Nu'tsc'e María, dya rí sũ. Mizhocjimi me s'iyats'ü. 31 Nudya rí ndunte rí mus'ü 'na ts'it'i c'ü rí jñusp'ü o̱ tjũ e Jesús. 32 Nuc'ü, ra mbëzhi na nojo c'ü, na ngueje ngue o̱ T'i Mizhocjimi c'ü bübü a jens'e. Mizhocjimi c'ü ín Jmugöji ra 'ñeme c'ü nu T'i ra manda c'ua ja mi manda e David c'ü nu mboxpale. 33 Ra tsja jmu cja yo o̱ mboxbëche e Jacob, ra manda para siempre.
34 O ndünrü c'ua e María o xipji c'e anxe:
―¿Ja rgá sö ra zädä yo? Dya be rí juntabe o bëzo.
35 O ndünrü c'ua c'e anxe o xipji:
―Ra ẽjẽ o̱ Espíritu Mizhocjimi c'ü bübü a jens'e, ra ẽjẽ co texe o̱ poder, ra 'ñe dya'c'ü rí chuns'ü 'na ts'it'i. Nguec'ua c'e ts'it'i c'ü rí 'ñeje, ngueje o̱ T'i Mizhocjimi. Nuc'ü, dya ra tsja na s'o, eñe c'e anxe.
36 O sido o ña c'e anxe o xipji e María:
―Tsjijñi c'ü o tsjapü Mizhocjimi e Elisabet c'ü in prima. Zö ya male, pero ya xo ndunte dya c'ü. Mi xiji c'ü dya mi muxt'i, pero ya zö 'ñanto zana ndeze 'ma mü o ndunte. 37 Na ngueje Mizhocjimi sö ra tsja texe, eñe c'e anxe.
38 O mama c'ua e María:
―Rí bünc'ö dispuesto ra tsjacö Mizhocjimi c'ua ja nzi gui mangue. Na ngue ín Jmugö c'ü; nutscö ngue o̱ mbëpjizü.
Nuc'ua cjanu o ma c'ua c'e anxe.
María visita a Elisabet
39 Nuc'ua cjanu o ma c'ua e María o zät'ä cja 'na jñiñi c'ü tsja a Judea, c'ü ma jä'ä cja t'eje. 40 Nuc'ua 'ma o zät'ä cja o̱ ngumü e Zacarías, o zenguate e María, cjanu o cjogü a mbo. 41 'Ma mü o dyärä e Elisabet mi zenguate e María, c'e ts'it'i c'ü mi tũ e Elisabet o 'ñõmü a mbeme. Nuc'ua o̱ Espíritu Mizhocjimi me co 'ñünbü o̱ mü'bü e Elisabet. 42 Nguec'ua va mapjü na jens'e, o mama:
―Xenda go intsjimits'ü Mizhocjimi que na ngue texe yo 'ñaja ndixũ. Me xo ra intsjimi c'e ts'it'i c'ü i̱ṉ tũgue. 43 Va ẽcje va 'ñe zenguazü, maco ngue o̱ nanats'ügue c'ü ín Jmugö. ¿Ja va zocü Mizhocjimi i̱ 'ñe zenguazügö? 44 'Ma nzi rvá ärägö 'ma mi zenguate, ixco 'ñõmü ín pjeme c'e ts'it'i, na ngue me co mäjä. 45 Nu'tsc'e i̱ creo c'o o xi'ts'i Mizhocjimi. Ngue c'ü rgui mäjägue. Na ngue ra zädä c'ua ja nzi va mama, eñe e Elisabet.
46 O mama c'ua e María:
Me na nojo Mizhocjimi, rí unügö 'na pöjö co texe ín mü'bü.
47 Me rí mäpägö Mizhocjimi c'ü ra 'ñevguegö libre cja c'o na s'o.
48 Zö me ni muvi c'ü ín Jmugö, zö dya pje ni muvizügö, pero me go s'iyazgö. Ndeze nudya, texe c'o ra ngãrã c'o cjë c'o va ẽjẽ, ra mamaji o tsjacü Mizhocjimi rá mäcjö.
49 Na ngue o tsjacü c'o me na nojo. Angueze sö ra tsja texe; ojtjo xe 'naja c'ü ri chjëntjui c'ü. Me na sjũ, 'ñe me na jo c'ü.
50 Ndeze 'ma o mbürü o ngãrã yo nte, Mizhocjimi juentse c'o sũ angueze.
51 Mizhocjimi cja'a yo me na nojo, na ngue me na zëzhi.
C'o me cjapü na nojo ga nguijñi o̱ mü'bü, Mizhocjimi cjapü dya ni muvi c'o.
52 Yo manda c'o me cjapü na nojo, Mizhocjimi pjongü c'o, ngue c'ua dya cja pje ra mbëzhiji.
C'o dya cjapü na nojo, cjapüji c'ü rguí muvi c'o.
53 C'o unü ngüenda bëzhiji na puncjü, ch'unüji c'o na jo, dya cja pje ra bëzhiji.
C'o cjijñi dya pje bëzhiji, Mizhocjimi cjapüji ra bëzhiji texe.
54-55 Yo nte a Israel yo ma't'ü Mizhocjimi, me pjös'üji yo.
Mizhocjimi me juentse yo, na ngue sido mbeñe c'ua ja va mama va xipji e Abraham c'ü ín mboxpalegöji, 'ñe c'o o̱ t'i, 'ñe c'o o̱ bëche ro juentseji, dya ro jyëziji, eñe e María va xipji e Elisabet.
56 O mezhe jñi zana e María mi bübüvi e Elisabet. Nuc'ua cjanu o ma c'ua o̱ ngumü.
Nacimiento de Juan el Bautista
57 Nuc'ua o zädä c'e pa c'ü ro zö'dyë e Elisabet. O 'ñeje 'na ts'it'i. 58 C'o mi chängumüji e Elisabet 'ñe c'o o̱ dyoji 'ma mü o dyäräji Mizhocjimi vi juentse na puncjü e Elisabet vi unü 'na ts'it'i, o mäji c'ua na puncjü co angueze. 59 'Ma o zö chjün, o ẽjẽ c'ua c'o ro circuncidao c'e ts'it'i. Xo ẽjẽ c'o o̱ dyoji e Elisabet. Mi ne ro jñusp'üji e Zacarías c'e ts'it'i, na ngue mi ngueje o̱ tjũ c'ü nu tata. 60 O ndünrü c'ua e Elisabet c'ü nu nana c'e ts'it'i o mama:
―Iyö. Rguí chjũ e Juan.
61 O mama c'ua c'o o̱ dyoji e Elisabet:
―¿Jenga rí jñusp'ü a cjanu? Maco dya cjó bübü c'ü ni chjũ Juan yo ín dyoji, eñe c'o o̱ dyoji e Elisabet.
62 Cjanu o tsjaji seña co o̱ dyëji va dyönüji e Zacarías pje ma tjũ mi ne ro jñusp'ü c'ü o̱ ts'it'i. 63 Nuc'ua e Zacarías xo o tsja c'ua seña va dyörü pje rví dyopjü. Cjanu o dyopjü c'ua: “Rguí chjũ e Juan”, eñe va dyopjü. Me co nguijñiji c'ua texeji cjanu o mamaji:
―Pãrã, ¿jenga o jñusp'üvi a cjanu?, mi eñeji.
64 'Nango ña c'ua e Zacarías o unü 'na pöjö Mizhocjimi. 65 Nuc'ua texe cja c'o jñiñi c'o tsja a Judea c'o järä cja t'eje, me mi sũji me mi mamaji c'o me ma nojo c'o vi zädä. 66 C'o nte c'o mi ärä, mi cjijñiji o̱ mü'büji mi mamaji:
―Pãrã, ¿pje ra mbëzhi c'e ts'it'i?, eñeji.
Na ngue mi unüji ngüenda mi bübüvi Mizhocjimi c'e ts'it'i.
El canto de Zacarías
67 O̱ Espíritu Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'bü e Zacarías o ña c'o o unü Mizhocjimi ro mama:
68 Rí unügö 'na pöjö Mizhocjimi c'ü ín Jmugöji nutscöji rí menzumüji a Israel. Na ngue o ẽjẽ ra 'ñe mböxcöji nutscöji o̱ ntezgöji, ra 'ñevguegöji libre.
69 Mizhocjimi o xipji o ẽjẽ 'na c'ü me na zëzhi ra 'ñevguegöji libre.
Nuc'ü, je ri mboxbëche cja e David c'ü mi pëpi Mizhocjimi.
70 Ngue c'ü o mama c'o o̱ profeta Mizhocjimi c'o mi cãrã mi jinguã. Na ngue Mizhocjimi o 'ñünbü o̱ mü'büji o zopjüji c'o nte.
71 O mamaji c'ü ra salvazüji Mizhocjimi cja o̱ dyë c'o rí üji c'o nugüji na ü.
72 O mamaji c'ü ra mbeñe Mizhocjimi ra tsja c'ua ja nzi va mama; ra s'iyazüji c'ua ja nzi va s'iya c'o ín mboxpaleji.
73 Ngue c'e jña c'ü o mamatsjë na cjuana Mizhocjimi va xipji e Abraham c'ü ín mboxpaleji.
74 O mama Mizhocjimi c'ü ra salvazüji cja o̱ dyë c'o nugüji na ü, ngue c'ua dya rá sũji rga ma't'üji c'ü.
75 Y ngue c'ua rá cjaji c'ua ja nzi ga ne angueze c'o na jo, texe yo pa yo rí cãrãji cja ne xoñijõmü.
76 Nu'tsc'e ín ch'itsc'ö, ngue o̱ profetats'ü Mizhocjimi c'ü bübü a jens'e.
Rí ot'ügue a xo'ñi cja c'ü ín Jmugöji, ngue c'ua 'ma ra ẽjẽ angueze, ya rguí bübü dispuesto yo nte ra dyätäji c'ü.
77 Nu'tsc'e rí zopjügue yo nte, ngue c'ua ra mbãrãji ja rgá sö ra salvaji ra perdonaoji c'o na s'o, ngue c'ua ra tsjapüji o̱ nte Mizhocjimi.
78 Na ngueje me s'iyazüji Mizhocjimi me juentsqueji. O xipji o ẽjẽ c'ü ixmi bübüvi a jens'e, ra 'ñe dyacüji jya's'ü cja ín mün'c'öji.
79 Nutscöji rí nteji rí nzhodüji cja bëxõmü. C'o dya ra nzhogü o̱ mü'bü, ra ma sufreji 'ma ra ndũji. Pero nu c'ü ra ẽjẽ, ra dyacüji jya's'ü cja ín mü'büji.
Y ra jítscöji c'e 'ñiji ja rgá sö ra mäjä ín mün'c'öji, dya cja pje rá mbeñeji, eñe e Zacarías.
80 C'e ts'it'i c'ü mi chjũ Juan, go nocü c'ua. Xo go nzhodü na jo cja o̱ 'ñiji Mizhocjimi. Mi bübü cja majyadü hasta 'ma cja mü o zädä c'e pa 'ma o mbürü o zopjü c'o nu menzumüji a Israel.