Luk ma Peba
Lukɨmna Ɨrɨki God ma B'ogɨl Yɨrkokar Bage Yɨt
Isɨpkita Yɨtkak
Onggɨtyam God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt peba ɨrɨka rɨga re Lukte. Ɨ Luk re dokta rɨga na yɨbnonj dɨde yɨpa God ma obagendi kesa rɨga na. Ɨ ton onggɨtyam peba yɨrɨkonj re “Teopilom” pɨlwa na, ajɨ men ma wumɨr im yetemb jɨ ɨmɨnjog rɨga. Sɨ ton yama yɨrɨkonj re komkesa gar ke utkunda rɨga wa pɨlwa na yepiya re wekenonj Roma kantri wɨngɨrɨnd. Ɨ ton yɨrɨkonj re yɨtkak dɨmdɨm olngɨka kena Yesumna yɨrkokar wɨmena gatab rɨna re yɨr ungata rɨgap yɨr ongong eyento.
Ɨ ket Luk pɨtapɨta yomneny Yesund da Ton re yɨrkokar okawayam rɨga e Israel rɨga wa dɨde komkesa yɨtam rɨga wa. Ɨ Luk pɨtapɨta yomɨny da Yonggyamɨmna Yɨnayɨna Wɨngawɨngat Yesund ara yemokonj God ma b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt pɨtapɨta omnenam gasa kesa rɨga wa pɨlwa. Ɨ onggɨt kupka b'ogɨl yɨrkokar bage yɨt peba wɨngɨrɨnd ukoijog danda kɨma yopureny re onggɨt gatab im, opi re yɨr opmita ɨ Yɨnayɨna Wɨngawɨnga ɨ kongga waina b'ingaena Yesumna wɨko wɨngɨrɨnd, ɨ dɨde negɨr mɨle ɨraba gatab yɨt.
1
Otomapu Yɨtkak
1-2 Kor rɨga, rɨgap kea otomapu ke towa yɨr ke yɨr angto mɨle rɨna re rɨrɨrkɨp aukɨto mera wɨngɨrɨnd dɨde onggɨt mɨle gatab yɨtkak kea pɨtapɨta amnento. Sɨ ma yɨpa kɨma rɨgapiya towa pɨlke onggɨtyam yɨtkak akatento dɨde b'atonkena wuwenonj yɨtkak dɨmdɨm olngɨkam dɨde ɨrɨkam odede wɨp ɨt re ton akatento towa pɨlke. Ukoi rɨga Teopilo, koda kwa kea onggɨtyam kupka yɨtkak b'auyaena nekenond otomapu ke. Sɨ kon nony aen da ɨtemb re kornɨm b'ogɨljog e yɨtkak dɨmdɨm olngɨkam dɨde rɨrɨrkɨpjog e ɨrɨkam mornɨm. Nokɨm da ɨdenat man b'ogɨl wumɨr kɨma temjateninyɨt onggɨtyam ɨmɨnjog yɨtkak gatab rɨna re man b'auyaenot.
Baptiso Yoanɨmna Ukenda gatab Bage Yɨt
Onggɨt wɨnɨnd re Erod Yuda kantri king yebɨm, yɨpa yɨna sɨ rɨga yɨbnonj nyɨ da Jakariya, yet re Abiyamna sɨ rɨga bobo wɨngɨrɨnd yɨbnonj.* Ju rɨga wɨngɨrɨnd komkesa re twenti powa (24) sɨ rɨga bobo na wekenenonj. Ɨ ti kongga re Aronɨmna kus ke b'usmureni b'ɨgam pɨlke b'ɨga o, ɨ ti nyɨ wɨbnau re Elisabetɨt. Sɨ osiemb molkongga re negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨga na ebnonda Godɨm wɨpɨnd, dɨde ton komkesa Yonggyamɨmna b'ingawa yɨt dɨde yɨmak yɨt b'obogɨl yɨmta undoka eyeneninonda, sɨ ton b'injawa kesa na ebnenenonda. Ajɨ towa makwa b'ɨga ebnainy, nokɨp Elisabet re popam na webɨm. Ɨ ton osiemb re kea mid ake molegɨt akatonj. Ɨ yɨpa wɨnɨnd re Jakariyamna sɨ rɨga bobo waina wɨn akatawonj sɨ omnɨkam, sɨ ton sɨ amnɨkinonj Yonggyamɨmna yɨnametɨnd. Ɨ onggɨt wɨnɨnd ton towa wɨngɨrɨnd Jakariyand yobagendo re towaina rɨga obagenda get ke mɨle kena so omnam ngɨrangngɨrang sɨ gasa yɨnametɨnd, sɨ Jakariya ket b'ɨgaronj yɨna pɨpmet wa ngɨrangngɨrang sɨ gasa so omnam. 10 Ɨ re ɨtemb ngɨrangngɨrang sɨ gasa embomb yiyenonj, komkesa rɨga bobo re yɨr opmita na yomnɨko bau ke. 11 Ngɨrpu yɨpa Yonggyamɨmna aneru pɨta awonj ti wɨpɨnd dɨde onyitonj ngɨrangngɨrang sɨ gasa embombpu kap yɨmjog yɨm tab ke. 12 Ɨ re Jakariya tin yɨr yongonj, ton ket wɨnga kesa na awonj dɨde mogat tin danda kesa yomnonj. 13 Sɨ onggɨt anerut tin yomnonj da, “Jakariya! Goro moga tawɨm! God kea moina yɨr opmita utkunj, sɨ mor kongga Elisabet ɨta mor yɨpa leo b'ɨga mutkendau dem. Man tin nyɨ oeket dem Yoan. 14 Ɨ mor pɨlɨnd ɨta dem sam, ɨ man ukoijog sam e taet dem. Ɨ jogjog rɨgap kwa toda opima sam taukanj dem tina ukenda gatab map. 15 Mop nokɨp ton ukoijog rɨga e tainy dem Yonggyamɨm wɨpɨnd. Ɨ ton makwa ɨta wain Wain re yɨpa ɨkjog e rɨnsim re rɨgap amnɨkenenanj greip kɨp ke. dɨde danda ɨk onaya teyeniny dem. Ɨ God tin get kae Yɨnayɨna Wɨngawɨnga ke yɨndangɨr omɨny dem ti mogɨmna komɨnd. 16 Sɨ ton jogjog Israel rɨga tengenjiny dem towa God Yonggyamɨm pɨlwa. 17 Ɨ ton kwa Yonggyamɨmna naska nya wa e yik dem Godɨmna Wɨngawɨnga kɨma dɨde danda kɨma odede yɨpa wɨp ɨt re Eliya re dɨde. Sɨ ton b'uwar waina gar tengenjiny dem towaina b'ɨgawar wa pɨlwa b'ogɨl b'ubɨgawarɨnd wɨmenam, dɨde kwa tengenjiny dem utkunda kesa rɨga de negɨr kesa dɨmdɨmjog rɨgaina b'ogɨl nony menamena wa. Ɨ dɨde ton tangonjeniny dem God ma obagɨki Israel rɨga, nokɨm da ɨdenat ton Yonggyamɨnd gar ke okatenyi dem.” 18 Sɨ ket Jakariya anerund yomnonj da, “Rɨdede e kon moina yɨt ɨmɨnjogɨm omnyɨn? Mop nokɨp kon re mid en, dɨde kor kongga toda kwa tina b'ɨga ukuka wɨn re kea yɨukitonj.” 19 Ɨ anerut ket tin yɨsmonggawonj da, “Kon Gabriyel ten yete re kon Godɨm wɨpɨnd onyiti nɨbnenenyɨn. Sɨ Godɨt ken nɨtmɨkis mor pɨlwa men wumɨr omnam dɨde onggɨtyam b'ogɨl bage yɨt mornɨm pɨtapɨta omnam. 20 Sɨ yɨr de, man ɨta yɨt kesa taet. Ɨ man ma rɨrɨr e yɨt tapureninyɨt, ngɨrpu ra onggɨtyam gasa ɨmɨnjog tainy dem, mop nokɨp man maka koina yɨt ɨmɨnjogɨm amneninyɨt. Ajɨ ra onggɨtyam wɨn okas dem, koina yɨt opima rɨrɨrkɨp taukanj dem.”
21 Ɨ onggɨt wɨnɨnd rɨgap Jakariyand kasar yomnɨko, dɨde ton kɨd kesa auto, mop nokɨp ton pɨnjog na yɨbnonj yɨnamet wɨngɨr wa. 22 Ajɨ re ton bau wa opendonj, ton ma rɨrɨr na yɨt opurenam awonj towa pɨlwa. Sɨ rɨgap ket wumɨr yokato da ton kea liyalliyal gasa yɨr yong yɨnamet wɨngɨrɨnd. Ɨ ton ɨtaikena kena ten yɨt amninonj, dɨde ton ma rɨrɨr na yɨt opurenam. 23 Ɨ re tina sɨ omnɨka wɨn yundwatonj, ton ket tina met wa yikonj. 24 Ɨ onggɨt wɨn kak ke ti kongga Elisabet kom kɨma awonj, sɨ ton paib (5) mobi kɨma tinta wɨbnenenonj dea ta tina met wa dɨde ton ket odede windenonj 25 da, “Oo, nomae kor Yonggyam! Yu ke odede b'ogɨl wɨko nomnɨkau. Sɨ yu ɨtemb, kor Yonggyam yɨm nokau koina ɨngar awɨr omnam rɨga wa wɨngɨrɨnd.”
Yesumna Ukenda gatab Bage Yɨt
26 Ɨ re Elisabet siks (6) mobi kɨma kom yowamonj, God yɨpa aneru nyɨ da Gabriyel yɨtmɨkitonj yɨpa taun wa ogenaya da Najaret Galili eriya wɨngɨrɨnd. 27 Sɨ onggɨt anerut yikonj de yɨpa pɨl esopai kesa ngɨmngayɨm pɨlwa, yet re tɨrɨr yomnonj Dawidɨmna kus ke rɨga Yosep kɨma molkongga awowɨm. Ɨ ɨtomb pɨl esopai kesa ngɨmngayɨmna nyɨ re Mariyat. 28 Ɨ ket anerut tin wodaronj tina met wa, ɨ womnonj da, “Sime! Man Godɨmna wurar okai kongga et. Sɨ Yonggyam ɨta man kɨma.” 29 Ajɨ Mariya onggɨtyam yɨtkak map nony bebɨg kɨma nonysɨpsɨp na awonj, dɨde ton nony ke windenonj da, “Rɨdede wɨp e jɨ onggɨtyam sime yɨtkak?” 30 Ɨ anerut ket tin womnonj da, “Mariya! Goro moga tawɨm! Mop nokɨp God kea Tina wurar mor mokau. 31 Sɨ man yɨr de, man ɨta kom kɨma taet dem, ɨ ket leo b'ɨga e ukenjɨt dem. Ɨ man Tin nyɨ oeket dem Yesu. 32 Ɨ Ton ɨta ukoijog rɨga tainy dem, ɨ rɨgap Tin nyɨ ogenai dem pumbjog Godɨmna b'ɨga, ɨ dɨde Yonggyam God ɨta Ti okau dem Ti b'u Dawidɨmna king pɨpmet. 33 Ɨ Ton wɨp tamniny dem Yakobɨmna b'usmureni b'ɨga ngɨrpu kesa, dɨde ɨtemb Tina pumb tungg makwa ɨta b'etpau dem.” 34 Ajɨ kwa Mariya ket anerund yɨsmonggawonj da, “Rɨdede e onggɨtyam yɨt ɨmɨnjogɨm tau dem, nokɨp kon get ke ma rɨga kɨma pɨl b'asopai e nɨbnyɨn?” 35 Ɨ anerut ket tin wɨsmonggawonj da, “Ɨta Yɨnayɨna Wɨngawɨnga tinɨk dem mor kumbɨnd, dɨde pumbjog God ma dandat ɨta kukum motɨny dem. Sɨ onggɨt paemb onggɨt yɨnayɨna ukendi B'ɨgand ogenai dem da Godɨmna B'ɨga. 36 Sɨ man yɨr de, mor kus ke kongga Elisabet, ton re molegjog o, ajɨ ton ti ɨta leo b'ɨga kom borand. Ɨ rɨgap wogenaeneno da ton re popam o, ajɨ ton ke siks (6) mobi kɨma e kom yowam. 37 Mop nokɨp Godɨm Ti ɨta danda komkesa gasa rɨrɨrkɨp omnɨkam.” 38 Sɨ Mariya ket windonj da, “Sɨ b'ogɨl e, kon re Yonggyamɨmna wɨko ngɨmngai en. Toko moina opureni yɨtkak rɨrɨrkɨp raukinem kor pɨlɨnd.” Seg ket anerut tin wɨraronj.
Mariya Elisabetɨnd Wesmaronj
39 Sɨ ket onggɨt wɨnɨnd Mariya b'angonjenonj dɨde ket mukupmukup menon yokatonj de dor tungg wa, ɨ dɨde ket opendonj de yɨpa taun wa Yuda eriya wɨngɨrɨnd. 40 Ngɨrpu ton b'ɨgaronj Jakariyamna met wa dɨde Elisabetɨnd simesime womnonj. 41 Ɨ re Elisabet utkundonj Mariyamna simesime yɨtkak, odenja tina kom borand b'ɨga b'arurkitonj, ɨ ket God Yɨnayɨna Wɨngawɨnga ke Elisabetɨnd yɨndangɨr womnonj. 42 Sɨ Elisabet ket ukoi ara kɨma obailitonj gar sam kɨma, ɨ ket Mariyand womnonj da, “Man re b'ogɨl omni kongga et komkesa kongga wa wɨngɨrɨnd. Dɨde moina komɨnd b'ɨga toda kwa b'ogɨl omni e. 43 Nangga pae onggɨtyam b'ogɨljog mɨle awɨk kor pɨlɨnd, ɨte re kor Yonggyamɨmna mog tik kor pɨlwa ken esmaram? 44 Mop nokɨp re moina simesime nonykok b'ɨgar koina yɨpya bora wa, odenja komɨnd b'ɨga ma sobijog sam kɨma na b'arurkis. 45 Sɨ ton b'ogɨl omni omb jɨ yeto re yɨtkak gar ke akateniny rɨna re Yonggyam tin wumɨr womnonj, mop nokɨp opimemb Tina yɨtkak opima ɨmɨnjogɨm taukanj.”
Mariyamna Esourena Ger
46 Ɨ ket Mariya windonj da,
“Koina kukɨpɨt kor Yonggyamɨnd nyɨ pumb wa yurowateneny.
47 Ɨ koina wɨngawɨngat ɨta koina yɨrkokar okawayam Godɨm pɨlɨnd ukoi sam yomnɨkeneny.
48 Mop nokɨp kon re goujog wɨko kongga en, ajɨ Godte b'obogɨl yɨr ɨpka niyeny.
Ɨ mop nokɨp kwa komkesa rɨga yepim re yu wekeny dɨde tekenkeneny warɨtawarɨta onggɨt gowukoyɨnd, ton opima ken b'ogɨl notɨnenenyi yu ke dɨde naska nya wa.
49 Mop nokɨp dandayam God kea ukoijog gasa nomnɨkainonj.
Ɨ Tina nyɨ re yɨnayɨna e.
50 Ɨ God tena kear amnɨkeneniny
yepim re Tin moga kɨma yesourenenyi komkesa yunɨm dɨde warɨm b'usmureni rɨga wa wɨngɨrɨnd.
51 God Tina yɨm ke danda wɨko amnɨkeneniny,
sɨ Ton ket b'asourena rɨga erenjaeneniny yepim re towaina garɨnd b'asourena nony menamena amnɨkenenanj.
52 God ukoi wɨp iyoi rɨga gou wa amnɨkeneniny towaina pɨpmet ke,
ajɨ Ton rɨga pumb wa urowateneniny yepim re towalenggyam gou wa aukenenanj.
53 God owoupa rɨga ngor amnɨkeneniny b'ogɨl gasa ke,
ajɨ jogjog gasa kɨma rɨga yɨmkak nena etmɨkeneniny.
54-55 God kea yɨm akaeneninonj Tina wɨko rɨga Israelɨnd,
odede na ɨt re rɨngmena re Ton tɨrɨr yɨt amninonj mera b'uwar.
Sɨ onggɨt penaemb Ton ngɨrpu kesa nonyɨnd awameneninonj
kear omnenam Abraamɨm pɨlwa dɨde tina komkesa b'usmureni b'ɨgawar wa pɨlwa.”
56 Sɨ Mariya ama rɨka nowa mobi kɨma na Elisabet kɨma wɨbnonj, ɨ ket ton ɨtendonj ti tungg wa.
Baptiso Yoanɨmna Ukenda Yɨt
57 Ɨ Elisabetɨm ket wɨn wokatawonj b'ɨga ukendam, ɨ ton ket leo b'ɨga yukendonj. 58 Sɨ ti wuswus rɨgap dɨde tina kus rɨgap utkundo da kea Yonggyam tin ukoi kear womɨny. Sɨ ket ton tuwonj ti pɨlwa, dɨde yɨpand gɨlgɨl sam yomnɨko ton kɨma. 59 Ɨ re b'ɨga eitɨm (8) bibɨr awonj ukendi kak ke, ton b'usaya tuwonj Jakariyamna met wa onggɨt b'ɨgam pɨlɨnd God ma obagendi tɨrɨr omni mal wugɨm ɨpka mɨle omnɨkam. Ɨ ton pop ti nyɨ oekam yomno re ti b'uɨmna nyɨ, Jakariya kena. 60 Ajɨ ti mog ket esmonggainonj da, “Nayɨ, Yoante ti nyɨ ɨbnau.” 61 Ɨ todaka tin womno da, “Moina kus rɨga wa wɨngɨrɨnd makwa ɨta rɨga yete odede nyɨ ke oeki.” 62 Ajɨ ti b'u re yɨpya dum dɨde yɨt kesa na yebɨm. Sɨ onggɨt penaemb ton ti b'und yerkito ɨtaikena kɨma da, “Rɨnggɨtyam nyɨ e man singi yomnyɨt tin nyɨ oekam?” 63 Ɨ ton ket egekisinonj yɨpa ɨrɨkapu wulpagɨm iyoyɨm, dɨde ket yɨrɨkonj da, “Tina nyɨ re Yoante.” Sɨ onggɨt map komkesa rɨgap kɨd kesa aukɨto. 64 Ɨ odenja ket tina tugɨm ake weyat b'ogɨl awonda yɨt opurenam. Ɨ ton ket Godɨnd esourena yiyenonj. 65 Ɨ re komkesa ti wuswusam rɨgap onggɨtyam mɨle yɨr yongo, ton moga na aukɨto. Ɨ dɨde kea komkesa rɨgap kupka dor tunggɨnd Yuda eriya wɨngɨrɨnd yɨt b'ataya yiyeno onggɨtyam mɨle gatab. 66 Sɨ komkesa utkunda rɨgap kea onggɨtyam mɨle gatab nonyɨk b'amdena wuwenonj towaina garɨnd, dɨde ton ket b'ɨgekena wuwenonj da, “Ɨtemb b'ɨga rɨdede wɨp rɨga e ɨbɨm dem warɨ?” Mop nokɨp ton kea yongwato da Yonggyamɨmna danda yɨm kea omanda ton kɨma yɨbnenenonj.
Jakariyamna Esourena Ger
67 Ɨ ket God Yoanɨmna b'u Jakariyand Yɨnayɨna Wɨngawɨnga ke yɨndangɨr yomnonj, sɨ ton bage yɨt apureninonj da,
68 “Yesoulita Yonggyamɨnd, Israel rɨgaina Godɨnd,
mop nokɨp Ton kea Tina rɨga eskena eyeneninonj dɨde ket towaina negɨr mɨle erabinonj ten ɨtraram negɨr mɨlem pɨlke. 69 Ɨ Ton kea yɨrkokar okawam danda pɨta yomnonj meranɨm
Tina wɨko rɨga Dawidɨmna b'usmureni rɨga wa wɨngɨrɨnd.
70 Odede na ɨt re rɨngmena re Ton get ke tɨrɨr omni yɨt akainonj Tina yɨna bageyam waina tugɨmɨnd pɨtapɨta omnenam.
71 Onggɨtyam yɨrkokar okawa dandate men yɨrkokar okawam nɨtrarkeneniny meraina geja rɨga wa pɨlke
dɨde komkesa rɨgaina danda yɨm wa pɨlke yepim re singi kesa nomnenanj.
72 Sɨ onggɨt penaemb God kear amnɨkeneninonj mera b'uwar,
ɨ onggɨt paemb kwa Ton nonyɨnd yowameneny Tina yɨna outɨnti tɨrɨr omnijog yɨt.
73-75 God kea danda kɨma Tina nyɨ kɨma yindonj onggɨtyam tɨrɨr omni yɨt mera b'u Abraam pɨlwa.
Ɨ ket mera daka nokainonj ɨtrɨngendam geja rɨgaina danda yɨm wa pɨlke.
Nokɨm da ɨdenat men meraina komkesa yɨrkokar wɨmena wɨngɨrɨnd moga kesa Ti wɨko omnɨkaindam
Ti wɨpɨnd yɨna b'amnena mɨlend dɨde negɨr kesa dɨmdɨmjog mɨlend.
76 Kor b'ɨga! Man ɨta pumbjog rɨgamna bageyam nyɨ okasɨt dem.
Mop nokɨp man naska e meket dem Yonggyamɨmna nya ongonjenam,
ɨ Ton ket mor kak kae yik dem.
77 Mante dem Tina rɨga wumɨr tamneninyɨt dem da God opima towaina negɨr mɨle awɨr tamnɨkiny dem,
ɨ ɨngkaimemb ton ket yɨrkokar okatenyi dem.
78 Onggɨt mop paemb jɨ da mera God re kɨd ke kear b'amnena rɨga e.
Sɨ ra wɨn okas, yɨrkokar okawa rɨga opima men netɨsmariny dem odede wɨp ɨt re lomkongga rɨngma ra tɨlis sɨbɨbɨnd.
79 Nokɨm da ɨdenat Ton tunyomareniny rɨga yepim re sɨbɨbɨnd dɨde ujɨmna danda wɨrand wekeny,
ɨ ɨngkaimemb Ton men wang nitiyeniny dem de ngɨmbla nya wa meraina menon wɨngɨrɨnd.”
80 Ɨ ngɨrpu ket b'ɨga onyitonj dɨde wɨngawɨnga ke danda awonj. Ɨ ton ket yɨbnenenonj dea ta wul kesa tungg wa, ngɨrpu ton ket Israel rɨga wa wɨpɨnd pɨtapɨta awonj.

*1:5: Ju rɨga wɨngɨrɨnd komkesa re twenti powa (24) sɨ rɨga bobo na wekenenonj.

1:15: Wain re yɨpa ɨkjog e rɨnsim re rɨgap amnɨkenenanj greip kɨp ke.