13
Esis Kristen sasapaꞌ Barnabas naloma Sol mafeꞌ mandaꞌ maol Godi
Esis amam nematawa Kristen sagape Antioki anom amam magawalapa basef fasifi Godi mape. Anom profet maloma anom tisa magawalipasa basef Godi isimba sagahapifanai. Agof amamugufi agwafomba. Barnabasi Saimon agol waꞌagol Naisa, Lusius, anen wambel Sairininai, maloma Sol, a Manain, anen alipunai Heroti gavman dembinai. * Ap 9:15, 11:27 Esis Kristen sololama gwaꞌaisi sandaꞌ lotuma God atona sape. Eaꞌ Ambal buꞌunai Godi naꞌipas naꞌi, “Ipaꞌ pendandepa Barnabasi Sola maol inimba aeꞌ efalam andandepam mondaꞌani.”* Ap 6:6
Eaꞌ esis sololama gwaꞌaisi sandabeten, sawamona lagofa amom biam sasapaꞌam mafeꞌ.* Ap 15:39
Barnabas naloma Sol mawalapa basef buꞌwafi Godi anin ailan Saiprus
Ambal buꞌunai Godi nasapaꞌ amom biam mafeꞌ miliana anambel wambel Selusia. Eaꞌ malota anop sip naꞌamba Salusia pofaꞌam mafeꞌ anin ailan Saiprus. * Ap 12:12, 13:13 Eaꞌ mataga Salamis, mawis nomon ipat esis Juda sandakolasatai maꞌipasa basef buꞌwafi Godi, Jon Mak wapani nape nalomam natopalopam.
Amom mafeꞌ mataga walemb ambalemba hielimbi bagape ailan inimba Saiprusi, eaꞌ mafeꞌ mataga wambel Pafos bape bagandiꞌi. Eaꞌ mati anona aman anen Judainai. Anen nandaꞌ koꞌop pagaloma hiahaom mamimami basoꞌamii. Anen profet nagambasoꞌma esis hiasii, agilinama Barjisas. Anen alipunai ma dembinai gavman agilinama Sergius Paulus. Sergius Paulus anen nomonas fasisi sagapaunai. Anen nofalai Barnabas naloma Sol mafiꞌi ma anen nogameꞌ basef Godi ma amom. * 2 Ti 3:8 Owaꞌ aman anamba agol ananigili diga Griki saꞌi Elimas, nandaꞌ koꞌopi nataloga amom biam Barnabasi Sol. Naꞌi nupati okom gavman anamba dembinai ma ina atiasi nohapifa basef Godi. Owaꞌ aman anamba Sol, sogofalana Poli, anen banagami luꞌwami Ambal buꞌunai Godi magapaunai. Eaꞌ anen naep doꞌ Elimas natotolona naꞌipana naꞌi, 10 “Inaꞌ awani nogama Satani! Inaꞌ bounai ma waf afamba hiafi fasifi! Waf afamba basoꞌamifi hiafi awafi asiꞌifa inaꞌ endilisi! Inaꞌ nimaguf hiafi dondol nagambemefa basef endilisifi buꞌwafi Dembinaii fagataga basoꞌafi. Deiꞌ maina inaꞌ nandaiwaꞌma negakwaha waf awafi ineꞌifi? * Ap 9:8 11 Eaꞌ deiꞌ inaꞌ nemeꞌ. Deiꞌ Dembinai aꞌ nehena lagol ananigili eaꞌ atiasi naep ineꞌipi peseꞌena. Eaꞌ inaꞌ atiasi niti awin alipini, owaꞌ. Eaꞌ nepe naꞌamba atin anif nimaguf.”
Pol naꞌias naꞌamba ma eaꞌ, kwafalis atis anom maefah siꞌi ilagwi akot tasopama naep Elimasi. Eaꞌ naha ganigani nafeꞌ nolaoma anis epesa sogahapila lagof ananigufi ma sigihimbaꞌmana ufiaꞌw anen. 12 Eaꞌ gavman anamba dembinai nati hiahawes isimba gogolalasona endilisi ma basef Dembinaii eaꞌ deiꞌ nahapifa Jisas.* Ap 13:5, 15:38
Poli Barnabas mafeꞌ mataga wambel Antiok bagape itap luꞌupa Pisidiai
13 Pol naloma amom magalumanai makwaha wambel Pafos eaꞌ sip pofaꞌam mafeꞌ anambel wambel Perga bagape anep itap luꞌupa Pamfilia. Owaꞌ aman anamba Jon nakwaha amom notanima nafeꞌ Jerusalem. 14 Eaꞌ makwaha wambel ambalemba Perga mafeꞌ mataga anambel wambel Antiok bagape anep itap luꞌupa Pisidiai. Aꞌi owaꞌ nemaf afamba sabat esis Juda sagapoma nomaꞌwafi amom mafeꞌ mawis ipat Juda sandakolasatai eaꞌ matoma sia. * Ap 15:21 15 Eaꞌ anona aman natalifa basefa muꞌuli God nagasoꞌ Moses faloma basef amom profet magaꞌiefi eaꞌ ma main, amom agufumi Judai masapaꞌ basef fafeꞌma Pol naloma amom mandaꞌ maol atini maꞌias maꞌi, “Alipipai, ipaꞌ iꞌi anif basefa fegewaꞌ banaga ukup esis amam nematawai ma, daoꞌ ipaꞌ awi kiaef.”* Ap 12:17
16 Eaꞌ Pol nosafel nasaꞌma lagol naꞌi basef naꞌi,
“Ipaꞌ Israel hipai paloma ipaꞌ anipa epes pendaꞌ lotuma Godi, ipaꞌ pemeꞌ basef aeꞌafi. * Eks 1:7, 6:6; Eks 12:51 17 God dembinai esis Israeli, anen nandandepa esis akusapa apeꞌisi ma afamba esis sefeꞌ sailas sagapani itap apamba luꞌupa Isip eaꞌ anen nandaꞌas sataga hias aꞌowaꞌ miniꞌap laupi. Aꞌi owaꞌ main, banagami ananimi atom nofaꞌ esis sakwaha itap apamba safiꞌi. * Eks 16:35; Nam 14:34; Diu 1:31 18 Ama owaꞌ, anamba wafigima fataupigima nofaꞌ nimanimi ma waf asasifi ma afagof agwafomba 40-pelaiguf. * Diu 7:1; Jos 14:1 19 Ma itap luꞌupa agilipa Kainan anen nahambombaga misiꞌah 7-pelaih amam nematawa hiasi eaꞌ nasoꞌasa itap apamba pafeꞌma esis Israel, * Het 2:16; 1 Sml 3:20 20 eaꞌ sahapila itap apamba sape afagof agwafomba 450-pelaiguf.
“Eaꞌ anen nasaꞌma amom dembami esis Israeli eaꞌ amom mumafi esis sape sape satagama nemaf aman anamba profet Samuel nagataga. * 1 Sml 8:5,19; 1 Sml 10:20-24 21 Nogota atamba esis sawa salef saꞌi sofaꞌ anona king dembinai, eaꞌ God nasoꞌasa anona aman Sol, Kis nogamana. Aman anamba nataga miniꞌap Benjamini. Eaꞌ anen nape king dembinai ma afagof hiagufi 40-pelaiguf.* 1 Sml 13:14; 1 Sml 16:13; Sam 89:20
22 “Aꞌi owaꞌ main, God naliꞌamona king Sol, nandaꞌ Devit nataga nape king asasinai. Anen naꞌipasa aman anamba Devit naꞌi, ‘Devit nogama Jesii, okom aeꞌami maimailana aꞌowaꞌ. Anen atiasi nogaila okom aeꞌami atom magaꞌiasi.’* 2 Sml 7:12-16; Ais 11:1
23 Eaꞌ God nandaꞌas naꞌamba siꞌi fowaꞌ naꞌias naꞌi nondaꞌas. Ama wambota Deviti owagama God nosaꞌma Jisas, aman anamba nogofaꞌ apaꞌ Israeli. * Mt 3:1-2 24 Fowaꞌ Jisas ataꞌ owaꞌ nifiꞌia, nogota atamba aman anamba Jon nawalapa basef naꞌipa esis Israel hiasi ma sombema nelelemb sokwaha waf awafi sefeꞌma Goda sogofaꞌ baptais. * Jo 1:20,27 25 Eaꞌ felefeleꞌma Jon naꞌi nondaꞌ maol ananini hiꞌigalan, aꞌ naꞌi, ‘Ipaꞌ ukup papoma aeꞌ paꞌimama? Aeꞌ ina aman anamba dembinai ipaꞌ pape pegehafanai, owaꞌ. Ipaꞌ pemeꞌ! Aman anamba anaf nigiꞌma aeꞌ nogafiꞌii, anen buꞌunai nikilaꞌ aeꞌ. Aeꞌ ina buꞌuwai ma egatagwaha mandelefa su ananimi, owaꞌ.’* Ap 13:16
26 “Ipaꞌ sahin owan, ipaꞌ miniꞌap epes pagataga Abrahami, anipa eaꞌ daipa pandaꞌ lotuma Godi, pemeꞌ. Deiꞌ basef ifimba God nasapaꞌef fafiꞌmai apaꞌ hiapai. Basef ifimba ma anen atiasi nofaꞌapa mokwaha waf awafi mogotanimai. * Jo 16:3; Ap 3:17 27 Eaꞌ esis sagape Jerusalami saloma amom agufumi asasimi, esis ina sogawa aman anamba nofaꞌapa mogotanimaii, owaꞌ. Esis ina sogawa andeandeꞌ basef ifimba amom profet fowaꞌ magaꞌiefi, owaꞌ. Anom agufumi matalifif sabat nimaguf hiafi sagapoma nomaꞌwafi. Apaꞌ ina sogawef, owaꞌ. Basef ifimba atif fataga endilisi nemaf afamba esis sandaꞌ kotima Jisas sagaꞌi anen aman aunai ma sahana nogagaꞌ. * Mt 27:22-23 28 Esis ina sati anif basef kofagefa waf awafi ma sohana nogagaꞌ, owaꞌ. Eaꞌ sofalai gavman dembinai Pailat ma niꞌi ahoꞌma mohana nogagaꞌ dowaf. * Mt 27:59-60 29 Esis sandaꞌas hiꞌalas hiahawes isimba siꞌi fowaꞌ amom profet maꞌi basef mandaꞌef fagape buk Baibeli magaꞌifa anini. Ama main, esis satagwaha anen nisilaꞌi lawag usiꞌigai tiꞌwanaegai eaꞌ sawana anota matmat. * Ap 2:24 30 Owaꞌ God nasaꞌmana wapani. * Ap 1:3,8 31 Esis isimba hiasi sakwaha itap apamba luꞌwagoma agol Galili eaꞌ salomana sondowasaꞌ Jerusalemi, esis satolona nimaguf hiafi. Deiꞌ epes isimba safeꞌ sawalapa basefa apaꞌ Israela anen.* Ap 13:23
32 “Eaꞌ apaꞌ deiꞌ maꞌipipa basef fasifi ipaꞌ. Hiahawes isimba fowaꞌ God naꞌiasa naꞌi nogasoꞌasas akusipa apeꞌisii, * Sam 2:7 33 eaꞌ maꞌwis isimba deiꞌ God nasoꞌ apaꞌ awasi ananipai ma nasaꞌma Jisas nagape namona. Nasaꞌma Jisas siꞌi basef fagape buk Baibel Sam nagafeꞌma bifi fagaꞌias naꞌamba God naꞌi,
‘Inaꞌ Nogame aeꞌinai. Nemaf deiꞌifi aeꞌ ataga ahamena ineꞌiwai.’* Ais 55:3
34 Deiꞌ God nasaꞌmana wapani matmat, eaꞌ anen ina ataꞌ notanima nofeꞌ matmat wapani foloꞌolana, owaꞌatin. Eaꞌ naꞌamba atin siꞌi God naꞌias wapani nagaꞌi,
‘Atiasi aeꞌ etopalopepa eseꞌepa basef ifimba fasifi aeꞌafi ipaꞌ, fowaꞌ aꞌif eaꞌ ma aꞌi igaꞌipanaef Deviti, ifimba andeandeꞌma ipaꞌ pigahapifif.’* Sam 16:10; Ap 2:27
35 “Eaꞌ siꞌi anif basef fagape buk Sami ma anen wapani fagaꞌias naꞌamba faꞌi,
‘Ina atiasi niꞌi ahoꞌma aman anamba nondaꞌ maol ineꞌini datimai foloꞌolana, owaꞌatin.’* Ap 2:29
36 “Apaꞌ mogawa Devit nagahapila maol nagaila okom Godii laꞌafena esis amam nematawa sape sagaloma anini. Aꞌi owaꞌ main, anen nagaꞌ nafeꞌ naloma amom bafapana ananimi eaꞌ foloꞌwalana. 37 Apaꞌ aman anamba God notanima nagafelona wapanii, anen ina foloꞌwalana, owaꞌatin. * Ap 10:43 38 Isimba atis deiꞌ aeꞌ aꞌi ipaꞌ sahin owan pegawa basef apeꞌifi ifimba. Aman anamba nakwaha waf awafi ipeꞌifi okom masoꞌanaf. * Ro 10:4 39 Muꞌuli inimba God nagasoꞌ Mosesani inimba ina banagani ma negakwaha waf awafi ipeꞌifi ma pegape wahifipa andeandeꞌ, owaꞌatin. Apaꞌ aman anamba nagakwaha waf hiafi awafi ma ipaꞌ ami pegahapifa anini, ma pegape wahifipa usiꞌipa ma naep Godi. * Hab 1:5 40 Deiꞌ ipaꞌ pendegawa waf ipeꞌifi andeandeꞌ beꞌef aꞌa awef? Naꞌamba hiahaom amamba awami mifiꞌmai ipaꞌ siꞌi amom profet fowaꞌ magaꞌiami maꞌi,
41 ‘Ipaꞌ pandaꞌ basef findiwaifii, ipaꞌ petologon nomonas solasefeꞌ eaꞌ awepa. Aeꞌ andaꞌ anin maol banagani ma nimaguf ipaꞌ ataꞌ pagapaifi. Iꞌi anin epen nigaꞌipipa maol inimba ai, ipaꞌ ina atiasi pihapifa inimba, owaꞌ.’ ”
42 Eaꞌ Pol naloma Barnabas maꞌi muwis mofeꞌ andoꞌ, owaꞌ esis amam nematawa saꞌias naꞌamba saꞌi, “Nemaf sabat afamba figagiꞌi apaꞌ maꞌi ipaꞌ bipa pitanima pifiꞌi eaꞌ piꞌipapa basef ifimba wapani.”* Ap 11:23, 14:22
43 Eaꞌ esis sakwaha ipat sandakolasatai sawisi andoꞌ eaꞌ esis Juda hiasi saloma anis epes hiasi daias sagiꞌmam. Epes isimba daias ina Juda, owaꞌ. Apaꞌ esis asofaꞌ waf esis Juda sandaꞌ lotuwafi eaꞌ. Eaꞌ amom biam masoꞌasa basef esis hiasi ma sape banages sahapifa God nandaꞌ waf buꞌwafi ma apaꞌ dowafi.
44 Ama aꞌi owaꞌ main sabat nemaf fagagiꞌi, amam nematawa sagape wambel ambalembai safiꞌi sandakolasa sogameꞌ basef Godi. Amam nematawa isimba felefeleꞌma hiꞌigalas wambel ambalemba. * Ap 14:2 45 Owaꞌ esis Juda sagati amam nematawa hiasi aꞌowaꞌ sandakolasi, eaꞌ ukup kowalep endilisi aꞌowaꞌ. Eaꞌ saꞌi basef awafi ma Pol saꞌi anen nambasoꞌmas.* Lu 7:30; Ap 3:26, 18:6
46 Eaꞌ Pol naloma Barnabas ina ombal maham, owaꞌ. Amom maꞌipasef banagambel alihif maꞌi, “Endilisi, afaꞌ ataꞌ ondaseꞌepa basef Godi ipaꞌ Juda pindaliꞌ. Apaꞌ owaꞌ, owaꞌatin. Ipaꞌ apewaꞌ alafugaha basef ifimba. Isimba ipaꞌ paꞌias paꞌi, ‘Apaꞌ mandaiwaꞌma mogofaꞌ ambal namili ma mogape andeandeꞌ lifilafi.’
“Ipaꞌ paꞌi naꞌamba deiꞌ ipaꞌ pemeꞌ. Afaꞌ deiꞌ aꞌ okwaha ipaꞌ ofeꞌ ugiꞌma epes owa Judaisia wiꞌipasa basef ifimba. * Ais 49:6 47 Deiꞌ main, Dembinai naꞌipafa dindinipa anif basef fagail buk Baibeli nagaꞌi naꞌamba naꞌi, ‘Aeꞌ andaꞌ ipaꞌ siꞌi lagalaꞌma esis anis daias owaꞌ Judaisia. Ama ipaꞌ pegatopalopa esis amam nematawa sagape walemb hiagomai ma itap apaꞌe. Ama anaf efaꞌas sotanimai hiꞌigalas.’ ”* Ap 11:18
48 Eaꞌ esis daias owaꞌ Judaisia sameꞌ basef ifimba sandagala aꞌowaꞌ. Esis sonahasa basef Dembinaii sasaꞌma agol ananigili. Eaꞌ amam nematawa isimba God nogosahoꞌasi ma sogape namis dondol lifilafi, isimba sagahapifa Jisasi.
49 Eaꞌ basef Dembinai fafeꞌagon hiꞌalagon anamba hiagoma. * Ap 17:4,12 50 Owaꞌ esis Juda sasaꞌmai anowa nematawa agufuwai wandaꞌ lotuma Godi waloma anom agufumi magape taun inimba luꞌwagomai eaꞌ sahambombaga Poli Barnabas sandaꞌam kwapeteꞌam. Eaꞌ sagaloꞌmam wambel asasimbili. * Mt 10:14; Ap 18:6 51 Eaꞌ amom mandilaꞌma sopof fagail boꞌwagah amamugahi ma mondolaꞌwaifa waf awafi fegapoma esis. Eaꞌ mosafel mafeꞌ Aikoniam. 52 Esis alipisi sagaila Jisasi asonahas endilisi eaꞌ banagami Ambal buꞌunai Godi mape siꞌima esis.

*13:1: Ap 9:15, 11:27

*13:2: Ap 6:6

*13:3: Ap 15:39

*13:4: Ap 12:12, 13:13

*13:7: 2 Ti 3:8

*13:10: Ap 9:8

*13:12: Ap 13:5, 15:38

*13:14: Ap 15:21

*13:15: Ap 12:17

*13:16: Eks 1:7, 6:6; Eks 12:51

*13:17: Eks 16:35; Nam 14:34; Diu 1:31

*13:18: Diu 7:1; Jos 14:1

*13:19: Het 2:16; 1 Sml 3:20

*13:20: 1 Sml 8:5,19; 1 Sml 10:20-24

*13:21: 1 Sml 13:14; 1 Sml 16:13; Sam 89:20

*13:22: 2 Sml 7:12-16; Ais 11:1

*13:23: Mt 3:1-2

*13:24: Jo 1:20,27

*13:25: Ap 13:16

*13:26: Jo 16:3; Ap 3:17

*13:27: Mt 27:22-23

*13:28: Mt 27:59-60

*13:29: Ap 2:24

*13:30: Ap 1:3,8

*13:31: Ap 13:23

*13:32: Sam 2:7

*13:33: Ais 55:3

*13:34: Sam 16:10; Ap 2:27

*13:35: Ap 2:29

*13:37: Ap 10:43

*13:38: Ro 10:4

*13:39: Hab 1:5

*13:42: Ap 11:23, 14:22

*13:44: Ap 14:2

*13:45: Lu 7:30; Ap 3:26, 18:6

*13:46: Ais 49:6

*13:47: Ap 11:18

*13:49: Ap 17:4,12

*13:50: Mt 10:14; Ap 18:6