41
Yusuf kasi tau raja Masir pung mimpi pung arti
Lewat dua taon, ju raja Masir dapa mimpi. Dia mimpi, dia ada badiri di kali Nil pung pinggir. Takuju, dia dapa lia tuju sapi gumu-gumuk. Dong pung kulit mangkilat. Dong kaluar dari itu kali, ko makan rumput di situ.
Ais ju, ada tuju sapi laen lai, kaluar dari itu kali. Dong pung badan kurus karempeng. Dong badiri deka-deka deng itu sapi gumuk dong. Ais, itu tuju sapi kurus dong kodo ame itu tuju sapi gumuk dong. Ju raja takuju bangun.
Sonde lama lai, dia sonu ulang. Ju dia mimpi lai. Dia lia tuju buler padi yang ba'isi kaluar dari satu batang yang subur. Ais, dia dapa lia lai, tuju buler padi yang kosong, su mamalek, kaná angin panas. Ju samua buler padi yang kosong itu kodo ame itu tuju buler padi yang ba'isi. Abis ju, raja tabangun. Baru dia tau, dia su mimpi lai.
Dia pung pagi, ju raja rasa tar enak. Ju dia parenta orang dong pi pange ame samua dukun deng orang pintar di Masir. Ais dia carita dia pung mimpi sang dong, ma sonde ada yang bisa kasi tau itu mimpi pung arti.
Ais, itu pagawe yang urus raja pung minum tu, baru dapa inga sang Yusuf. Ju dia pi kasi tau sang raja, bilang, “Tuan raja. Beta musti mangaku sala. 10 Dolu, waktu bapa mara sang beta, deng beta pung tamán, ko kasi maso di bui, 11 satu malam, ju botong dua mimpi. Satu-satu deng dia pung mimpi, deng dia pung arti laen-laen. 12 Dalam itu bui ju ada satu orang Ibrani yang masi muda. Kapala bui angka sang dia jadi kapala urusan di bui. Botong carita botong pung mimpi sang dia. Ju dia kasi tau itu mimpi dong pung arti. 13 Andia ko tuan raja angka ulang sang beta. Ma beta pung tamán tu, kaná hukum mati. Jadi samua tu, parsís sama ke itu orang Ibrani pung omong!”
14 Dengar bagitu, ju itu raja suru orang capát-capát pi ame Yusuf dari bui. Ais ju Yusuf pi barias barisi-barisi, deng ganti pakean, ko pi mangada sang raja. 15 Dia sampe, ju raja omong, bilang, “Nyong é! Beta ada mimpi, ma sonde ada satu orang ju yang bisa kasi tau itu mimpi pung arti. Ma ada orang kasi tau sang beta bilang lu bisa.”
16 Ju Yusuf manyao, bilang, “Tuan raja. Beta ju sonde tau apa-apa. Cuma Tuhan Allah sa yang bisa kasi tau deng batúl itu mimpi pung arti. Dia tantu mau kasi tau hal yang bae sang tuan raja.”
17 Ais ju, raja carita bilang, “Dalam beta pung mimpi tu, beta ada badiri di kali Nil pung pinggir. 18 Ju ada tuju sapi gumu-gumuk deng dong pung kulit mangkilat. Dong kaluar dari itu kali, tarús dong pi makan rumput di itu kali pung pinggir. 19 Ais ju ada tuju sapi laen lai yang datang. Ma itu sapi dong kurus karempeng. Di tana Masir ini, beta balóm parná lia sapi kurus macam bagitu! 20 Ma beta heran sakali! Tagal takuju sa, itu tuju sapi yang kurus tu, kodo abis itu tuju sapi gumu-gumuk. 21 Dong kodo abis, ma itu sapi-sapi dong kurus tarús. Ais ju beta takuju bangun.
22 Ais itu, beta sonu lai, ju beta mimpi ulang. Beta lia ada tuju buler padi yang ba'isi, kaluar dari satu batang yang subur. 23 Ais, beta dapa lia lai, tuju buler padi yang kosong, su mamalek, kaná angin panas. 24 Ju samua buler padi yang kosong tu, kodo ame itu tuju buler padi yang ba'isi. Ais itu beta tabangun. Ju, beta carita itu mimpi di orang-orang pintar dong. Ma sonde ada satu orang yang bisa kasi tau dia pung arti.”
25 Ais Yusuf kasi tau, bilang, “Tuan raja. Itu dua mimpi pung arti satu sa. Tuhan Allah su kasi tau memang sang tuan raja, apa yang Dia mau bekin. 26 Itu mimpi pung arti bagini: itu tuju sapi gumu-gumuk dong, deng tuju buler padi ba'isi tu, andia musim kinyang tuju taon. Dong pung arti satu sa. 27 Ais, itu tuju sapi yang kurus karempeng tu, deng itu tuju buler padi yang kosong tu, andia musim lapar tuju taon.
28 Jadi, Tuhan Allah su kasi tau memang apa yang Dia mau bekin. Itu sama ke beta su omong tadi. 29 Nanti kotong dapa musim kinyang sampe tuju taon di samua tampa di negrí Masir ini. 30-31 Ais itu, baru kotong dapa musim lapar sampe tuju taon. Nanti itu musim lapar hebat sakali. Sampe sonde ada makan lai di ini negrí. Samua orang lapar mo mati, sampe dong sonde bisa inga lai itu musim kinyang.
32 Naa! Tuan raja dapa mimpi sampe dua kali tu, dia pung arti bilang, Tuhan Allah su ator memang. Sonde lama lai, te apa yang Dia ator tu, su mulai jadi.
33 Tagal itu, beta usul bagini: lebe bae tuan raja cari satu orang yang pintar, yang bisa urus deng bae. Ais angka sang dia ko ator bae-bae ini negrí. 34 Waktu musim kinyang tuju taon itu, lebe bae tuan raja ju angka orang laen lai, ko dong kumpul hasil lebe. Itu hasil, dong bagi lima ko simpan satu bagian. 35 Dong musti iko tuan raja pung parenta, ko dong ame padi dari samua kampong di Masir. Ais dong musti simpan itu padi di lumbung-lumbung ko jaga bae-bae. 36 Ko nanti itu tuju taon lapar sampe, na, kotong masi ada makanan. Deng ator bagitu, sonde ada orang mati lapar.”
Raja angka Yusuf jadi dia pung tangan kanan di tana Masir
37 Dengar Yusuf ba'omong bagitu, ju raja deng dia pung pagawe tinggi dong satuju deng Yusuf pung usul itu. 38 Ais raja omong, bilang, “Tuhan Allah pung Roh su kuasa memang sang Yusuf ni. Andia ko sonde mungkin botong dapa orang laen lai, yang lebe dari dia.”
39 Ais raja omong deng Yusuf, bilang, “Tuhan Allah su kasi tau samua ini sang lu. Sakarang baru botong tau, bilang, lu ini pintar. Deng lu pung akal lebe dari samua orang. 40 Andia ko sakarang beta angka lu jadi beta pung tangan kanan. Ko lu jadi bos di beta pung istana. Deng nanti beta pung rakyat samua iko lu pung parenta. Ma beta sandiri sa, yang lebe dari lu.”
41-42 Ais itu, ju raja cabu kasi kaluar dia pung cincin satempel, ko kasi maso di Yusuf pung jari. Ju dia omong, bilang, “Deng ini, beta angka lu jadi beta pung tangan kanan di samua negrí Masir ini.” Ais dia kasi pake satu baju panjang yang alus sang Yusuf, deng gantong rante mas di dia pung leher.
43 Ais itu, dia kasi dia pung kareta kuda yang nomer dua ko Yusuf nae. Ada orang yang lari di muka kareta ko batarea ulang-ulang bilang, “We! Buka jalan ó! Kasi hormat!* Ada orang bésar mau lewat!” Deng bekin bagitu, raja su angka Yusuf jadi dia pung tangan kanan di tana Masir.
44 Ais itu, raja omong deng Yusuf, bilang, “Bagini. Lu su tau memang beta ini raja. Ma beta su kasi tau samua orang di Masir ini bilang, kalo lu sonde kasi loos na, dong sonde bisa bekin apa-apa.”
45 Ais ju raja kasi nama sang Yusuf, Safnat Panea, iko orang Masir dong pung nama. Dia ju kasi kawin Yusuf deng satu parampuan, nama Asnat. Yusuf pung bapa mantu, nama Potifera. Dia itu yang urus agama di kota On. Deng bagitu, Yusuf jadi orang bésar di tana Masir.
46 Waktu dong angka Yusuf tu, te dia pung umur tiga pulu taon. Ais itu, dia pi lia kuliling samua tampa di tana Masir. 47 Dalam waktu tuju taon musim kinyang tu, kabón dong pung hasil talalu banya sakali. 48 Ais Yusuf pi kumpul itu hasil lebe, ko dia simpan. Hasil padi dari tampa-tampa deka kota mana na, dia simpan di lumbung di itu kota. 49 Sampe hasil padi yang dia kumpul tu, banya sakali. Sama ke pasir di pante laut, sampe sonde ada orang yang bisa ukur lai.
50 Waktu musim lapar balóm sampe, te Yusuf pung bini Asnat su barana dua ana laki-laki. 51 Ju Yusuf omong, bilang, “Tuhan Allah su bekin beta lupa beta pung sangsara waktu beta kaluar dari beta pung papa pung ruma.” Andia ko dia kasi nama sang dia pung ana nomer satu Manase (yang amper sama deng kata laen, yang dia pung arti bilang ‘lupa’).
52 Waktu dia dapa ana nomer dua, ju dia omong lai bilang, “Beta su dapa sangsara banya di ini tampa. Ma Tuhan Allah su kasi berkat, deng beta dapa ana di sini.” Ju dia kasi nama itu ana, Efraim.
53 Ais itu, ju musim kinyang tuju taon itu abis. 54 Ju musim lapar tuju taon mulai datang, pas deng apa yang dolu Yusuf su omong tu. Di tampa laen, orang su lapar. Ma di samua tampa di Masir, ada makanan. 55 Lama-lama, ju orang Masir dong mulai lapar. Ais dong pi minta makanan di raja. Ju raja suru dong pi di Yusuf, ko iko Yusuf pung parenta.
56 Ma itu musim lapar tamba hebat lai, sampe samua tampa di Masir ju kaná. Ju Yusuf mulai buka samua lumbung ko jual padi kasi orang Masir dong. 57 Ais itu, orang-orang dari mana-mana datang béli makanan dari Yusuf di Masir. Tagal itu musim lapar batúl-batúl ngarí sakali.
* 41:43 Kata asli Ibrani bisa juga dia pung arti bilang ‘soya’, ko, ‘tondo’. 41:45 Kota On pung nama laen dalam bahasa Yunani bilang ‘Heliopolis’. 41:52 Dalam bahasa Ibrani, Efraim pung arti bisa ju ‘dapa ana’, ko, ‘tana ba'isi’, ko, ‘tamba banya’.