12
Wusyep erŋeme tikin Sabat
(Mak 2.23-28, Luk 6.1-5)
Lo 23.25Ŋup ende nato Sabat pe, Jisas gande ŋahwikin ŋaiye nato wah wit. Lenge jetalah kin yisande nimbot pe, tinge yemberehe wit esep syeꞌ yono. Ŋupe ŋaiye lenge Farisi yetekeꞌe taꞌe luku pe, tinge yiname Jisas na, “Etekeꞌe luku! Lenge jetalah nin si yoworꞌe wusyep erŋeme poi ŋaiye tinge yende taꞌe luku jah ŋup tikin Sabat.” 1Sam 21.1-6Jisas nungwisme wusyep tinge na, “Taꞌe yip yukur jonose wusyep me ŋaimune ŋaiye Dewit ŋende, ŋupe ŋaiye kin nenge lenge miyeꞌ yaŋam kin yisande nimbot? Wkp 24.9Ŋupe ŋaiye kin nato yukoh tikin Got pe, kin nambaꞌe kakah uku ŋaiye lenge pris si yende ofa yalme Got pe, kin nambaꞌe nenge lenge miyeꞌ yaŋam kin yono. Kom lenge pris ilyehme tinge tatame ka yono kakah uku, kut lenge mitiŋ pakaiye pakai. Nam 28.9-10Taꞌe yip yukur jonose wusyep erŋeme tikin Moses ŋaiye ŋanange na, nye nyermbe nato Sabat pe, lenge pris ka yende wah yil yoto yukoh yirise. Pe luku tinge si yoworꞌe wusyep erŋeme tikin Sabat. Kom luku pe, tinge yukur yende hwap. Ŋam mana yip bwore mise, miyeꞌ ŋaiye tukwini narp eꞌe pe, kin bongol supule nengelyembe yukoh yirise. Hos 6.6, Mat 9.13Wusyep ŋaiye sai nato tup ŋanange na,
Ŋam masande ŋaiye pa yende ŋoihmbwaip bwore bwore yil lenge mitiŋ.
Kut ŋaiye yesekeh yuwor ende ofa pe, pakai.
Topoꞌe ŋaiye yip si sisyeme wusyep eꞌe pe, yukur pa yember mane yil lenge jetalah ŋam. Tinge yukur yende hwap. Taꞌe luku pe, ŋam Talah tikin Miyeꞌ, ŋam Lahmborenge tikin Sabat.”
Jisas ŋende bworerme miyeꞌ ŋaiye syep kin si nule bilmbil nato Sabat
(Mak 3.1-6, Luk 6.6-11)
Jisas nasme luh uku pe, kin nato yukoh jahilyeh tinge. 10 Pe miyeꞌ ende ŋaiye narp uku pe, syep kin si nule bilmbil. O lenge Farisi syeꞌ homboꞌe yahaiꞌe wusyep topoꞌe Jisas nange kin si ŋende hwap ende pe, tinge yisilihme na, “O wusyep erŋeme poi ki ŋanange nange tatame ya mende miꞌme wahriꞌ epwa moto ŋup tikin Sabat, lakai pakai?” 11  Luk 14.5Jisas nungwisme wusyep tinge na, “O ŋaiye ŋende yip ka embepteme yuwor sip no, ŋoinde ka tumbe el guh ŋeheh oto ŋup tikin Sabat pe, pa si yil juh yosoko worsip uku yenge yunuh, lakai pakai? 12 Kut miyeꞌ kin nengelyembe yuwor sip. Ki bwore ŋaiye ya mungwisme miyeꞌ ende moto ŋup tikin Sabat.” 13 Miꞌe pe, kin ŋaname miyeꞌ uku ŋaiye syep kin si nule bilmbil na, “Kete syep nin bwarme.” Miyeꞌ uku kete syep kin bwarme pe, ki bwore ŋahilyeh taꞌe syepumbur. 14 Taꞌe luku pe, lenge Farisi tangal yal jah ilyeh yupwaiꞌe wusyep tase ŋaiye ka yonombe Jisas ka ole.
Jisas kin miyeꞌ nalaŋatme tikin Got
15 Ŋupe ŋaiye Jisas ŋasande wusyep ŋaiye tinge yanange tase tase pe, kin nasme moi embere luku kin nal. O lenge miyeꞌ tuweinge wula wula tinge jande kin yal pe, kin ŋende miꞌme wahriꞌ epwa ŋaiye sai lenge miyeꞌ tuweinge lalme. 16 Pe kin ŋana lenge wusyep bongol ŋaiye yukur ka yisilꞌe yember wusyep naŋ kin. 17 Kin ŋende ŋai uku bwore mise gande wusyep ŋaiye Got ŋanange nat mut profet Aisaia.
18  Ais 42.1-4Leꞌe miyeꞌ wah ŋam ŋaiye ŋam si malaŋatme.
Ŋam mende nihararme kin pe, ŋoihmbwaip ŋam hriphrip me kin supule.
Ŋam ma member Yohe Yirise ŋam ka ote guhunuhme kin.
Pe kin ka ininge alaŋatme wusyep me yaŋah ŋaiye Got ka iyarꞌe
lenge miyeꞌ tuweinge lalme ŋaiye yarp kekep pe, luku ki bwore bwarme.
19 Kin yukur ka tuhwar, topoꞌe ka se ininge wusyep marnge yohe timbiya.
Lahende yukur ka se yusyunde wonge kin yinir yaŋah yaŋah.
20 Kin yukur ka se ahraꞌe ŋoihmbwaip nihe elme lahmende
ŋaiye pupwa pilpil.
Kin miyeꞌ michukor pe, yukur tatame ŋaiye ka se ende yumbune
lenge mitiŋ ŋaiye yukur tatame ka se yungwisme tititinge.
Kin ka ende wah el tutume ŋaiye ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme ka si bwore.
21 Lenge haiten miyeꞌ tuweinge topoꞌe mitiŋ lalme
ka yaŋaꞌe ŋoihmbwaip yilme kin pe, ka ungwisme tinge.
Tinge yanange nange Jisas ŋende mirakel topoꞌe bongol tikin yipihinge pupwa Belsebul
(Mak 3.20-30, Luk 11.14-23, 12.10)
22 Ŋup uku pe, lenge miyeꞌ tuweinge syeꞌ yenge miyeꞌ ende ŋaiye yipihinge pupwa si gahanahme kin yatme Jisas. Miyeꞌ uku ŋembep kin si tangar, topoꞌe yukur ka maka ininge wusyep. Pe Jisas ŋende miꞌme wahriꞌ epwa kin pe, kin tatame ka ininge wusyep, topoꞌe kin ningilise ŋembep gah ŋetekeꞌe ŋaiꞌe ŋaiꞌe. 23 Lenge miyeꞌ tuweinge lalme luku yetekeꞌe gunguru plaime ŋaimune ŋaiye Jisas si ŋende. Tinge yisilih na, “Liki taꞌe Krais, Talah tikin Dewit lakai?” 24  Mat 9.34, 10.25Ŋupe ŋaiye lenge Farisi yisande wusyep uku pe, tinge yungwisme wusyep lenge miyeꞌ tuweinge luku na, “Bongol tikin Belsebul ŋaiye miyeꞌ ondoh lenge yipihinge pupwa sai topoꞌe miyeꞌ uku ti, kin ginyenme lenge yipihinge pupwa.”+Belsebul kin Satan.
25 Jisas si sisyeme ŋaimune ŋaiye tinge ŋoiheryembe pe, kin ŋana lenge na, “O ŋaiye kantri ende ka yoworꞌe hoime no, ka yurmbe pe, ka yende yumbune tititinge. Topoꞌe ŋaiye lenge miyeꞌ titinge moi ende, lakai bamtihei ende ka yoworꞌe tititinge hoime no, ka yurmbe pe, bamtihei uku ka yende yumbune tititinge. 26 Taꞌe luku pe, ŋaiye Satan ka ginyenme yipihinge pupwa kitikin pe, kin si ŋoworꞌe kitikin nal hoime pe, sehei kin ka miꞌe ko. 27 Yip yanange nange Belsebul pwale bongol ŋaiye ŋam gwinyenme yipihinge pupwa kin pe, lahmende nungwisme lenge bamtihei yip ŋaiye tinge jinyenme lenge yipihinge pupwa tikin Satan? Taꞌe luku pe, lenge bamtihei yip uku ka yasamb yip nange wusyep yip yukur mise, pakai. 28 Leꞌe Yohe Yirise tikin Got ŋaiye pwale bongol no, ŋam gwinyenme lenge yipihinge pupwa tikin Satan. Topoꞌe ki yasamb yip nange lemame tikin Got si nate sai topoꞌme yip.
29 Lahende yukur tatame ŋaiye ka se oworꞌe e oto yukoh tikin miyeꞌ bongol ende no, ka ambaꞌe ŋaiꞌe ŋaiꞌe kin lalme. Kom ŋendehei ka hihwai upwaiꞌe miyeꞌ bongol uku yer ti, ka se ambaꞌe ŋaiꞌe ŋaiꞌe lalme ŋaiye ŋanar yukoh kin. 30  Mak 9.40Lahmende ŋaiye yukur ŋimei ŋam pe, liki kin da ende wachaihme ŋam. Topoꞌe miyeꞌ ŋaiye yukur nungwisme ŋam garas lenge miyeꞌ tuweinge nenge nate nember ŋilyeh pe, liki kin ginyen lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye ka yil wohe. 31 Taꞌe luku pe, ŋam da mini yip tuꞌe leꞌe, Got se ka ongohe hwap lalme, topoꞌe wusyep pupwa ŋaiye lenge miyeꞌ tuweinge yanange. Kom miyeꞌ lakai tuwei ende ŋaiye ka yininge wusyep pupwa yilme Yohe Yirise pe, Got yukur ka se ongohe hwap tinge luku, pakai supule. 32  Luk 12.10Kut lahende ŋaiye ka yininge wusyep pupwa yilme Talah tikin Miyeꞌ pe, Got se ka ongohe hwap tinge luku. Kom lahende ŋaiye ka yininge wusyep pupwa yilme Yohe Yirise pe, Got yukur ka se ongohe hwap tinge tukwini dindiꞌ eꞌe ka si e tutume ŋupe ŋaiye lemame tikin Got ka ote tus halhale.”
Lou pupwa teŋei lousep pupwa
33  Mat 7.20, Luk 6.44Lou ŋaiye bwore supule pe, lousep kin se ka bwore topoꞌe. O lou ŋaiye pupwa pe, lousep kin pupwa. Lenge miyeꞌ tinge yetekeꞌe lousep yer ti, tinge sisyeme na, lou uku bwore lakai pupwa. 34  Mat 3.7, 15.18, 23.33, Luk 3.7, 6.45Yip miyeꞌ pupwa ŋaiye taꞌe lenge hwaŋ. Yip yanange wusyep pupwa, detale, yip pupwa. Miyeꞌ ŋaiye ŋanange wusyep pe, kin ŋanange wusyep gande ŋaimune ŋaiye sai nato ŋoihmbwaip kin. 35 Miyeꞌ bwore kin ŋende ŋaiꞌe ŋaiꞌe bwore gande ŋoihmbwaip bwore. Kut miyeꞌ pupwa pe, kin ŋende ŋaiꞌe ŋaiꞌe pupwa gande ŋoihmbwaip pupwa ŋaiye sai nato kin. 36 Kom ŋam mana yip, ŋup yuwo ŋaiye Got ka iyarꞌe lenge miyeꞌ tuweinge lalme pe, Got se ka ŋoiheryembe el wusyep lalme ŋaiye lenge miyeꞌ tuweinge ilyeh ilyeh yanange pe, ka iyarꞌe tinge. 37 Wusyep nitei ŋaiye ŋanange luku pe, Got se ka iyarꞌe nin gunde wusyep nin uku ŋaiye nin miyeꞌ bwore lakai nin miyeꞌ pupwa.
Lenge miyeꞌ syeꞌ yisilihme Jisas ŋaiye ka ende mirakel
38  Mat 16.1, Mak 8.11, Luk 11.16Miꞌe pe, lenge jetmam syeꞌ tikin wusyep erŋeme topoꞌ lenge Farisi syeꞌ tahar yiname Jisas na, “Jetmam, poi masande ŋaiye ya metekeꞌe na ende mirakel ende. Taꞌe luku pe, poi ya sisyeme nange nin Krais, Miyeꞌ alaŋatme tikin Got.” 39  Mat 16.4, Mak 8.12Kom kin nungwisme wusyep tinge na, “Lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye tukwini ŋup eꞌe pe, tinge miyeꞌ tuweinge ŋaiye yende hwap, topoꞌe tinge yukur sisyeme Got. Yip yisilih ŋam ŋaiye pa yetekeꞌe mirakel, kom pakai. Kut mirakel ilyeh ŋaiye pa yetekeꞌe pe, wutuꞌ tikin profet Jona. 40  Jna 1.17Yaŋah ilyeh uku ŋaiye Jona tahaiꞌ ŋup hun nato tapam ŋuyoꞌ pe, Talah tikin Miyeꞌ ka tihiꞌ ŋup hun e guh ŋeheh. 41  Jna 3.5Ŋup yuwo ŋaiye Got ka iyarꞌe lenge miyeꞌ tuweinge lalme pe, lenge miyeꞌ tuweinge titinge Ninive ka tuhur jin wusyep kot pe, tinge ka yininge yoworꞌe yember hwap pupwa ŋaiye yip yende. Detale, ŋupe ŋaiye Jona ŋanange nalaŋatme wusyep Got nalme tinge pe, tinge yimbilme ŋoihmbwaip yasme hwap pupwa ŋaiye tinge si yende. Kom miyeꞌ ende ŋaiye tukwini narp bumbe yip pe, kin bongol supule nengelyembe Jona. Kom yip yukur yimbilme ŋoihmbwaip. 42  1Ki 10.1-10, 2Sto 9.1-12Ŋup yuwo ŋaiye Got ka ende wusyep kot me lenge miyeꞌ tuweinge lalme pe, tuwei ondoh ŋaiye warp Syiba, ta tuhur gwin wusyep kot pe, ta wininge worꞌember hwap pupwa yip ŋaiye tukwini yip yende. Detale, tuwei uku ti warp wal kekep umbur, kom ti wat ŋaiye ta wusyunde ŋoihmbwaip bwore bwore tikin Solomon ŋaiye ŋanange. Kom miyeꞌ ende ŋaiye tukwini narp eꞌe pe, kin nengelyembe Solomon supule.”
Yipihinge pupwa kin plihe nat
43 “Ŋupe ŋaiye yipihinge pupwa nasme miyeꞌ ende no, kin nalꞌe nalꞌe nato moi gungurar pe, kin nahaiꞌe luh moi ŋaiye ka orp. Kom yukur kin ŋetekeꞌe luh ende ŋaiye ka orp. 44 Pe kin ŋanange wusyep me kitikin na, ‘Ma plihe mila moto murp yukoh ŋam ŋaiye ŋam si marp yer.’ Ŋupe ŋaiye kin nat no, kin ŋetekeꞌe yukoh uku sai pakaiye, topoꞌe tinge si yuhwarnge gurngur yende miꞌme yukoh uku. 45 Miꞌe pe, kin plihe na nambaꞌ lenge yipihinge pupwa syepumbur hoi nenge lenge nat ŋaiye tikin pupwa supule yengelyembe kin. Tinge lalme yat yoto pe, tinge yarp uku. Pe miyeꞌ uku somohon kin sikirp bwore, o tukwini pe, kin nal pupwa supule ko. Ŋahwikin ilyeh uku ka ot lenge miyeꞌ tuweinge ŋaiye tukwini yende hwap.”* Jisas gonombaiꞌe wusyep lenge Farisi ŋaiye yanange yalaŋatme.
Mam tikin Jisas wenge lenge toꞌ yuwon Jisas yata yetekeꞌe kin
(Mak 3.31-35, Luk 8.19-21)
46 Jisas teter ŋanange wusyep nal lenge miyeꞌ tuweinge pe, mam kin wenge lenge toꞌ yuwon kitikin yate jere. Tinge jan tas wicherꞌ pe, tinge yala yininge wusyep yotop kin. 47 Miyeꞌ ende ŋaname na, “Mam nin wenge lenge toꞌ yuwon nin jan tas wicherꞌ de ka top nin yininge wusyep.” 48 Kom kin nungwisme wusyep nalme miyeꞌ uku ŋaiye ŋaname wusyep na, “Mam ŋam lahmende, topoꞌe lenge toꞌ yuwon ŋam, tinge lahmende?” 49 Miꞌe pe, kin nalaŋatme syep nal lenge jetalah kin ŋanange na, “Leꞌe mam ŋam, topoꞌ lenge toꞌ yuwon ŋam eꞌe! 50 Lahmende ŋaiye ŋende ŋaimune gande ŋasande Yai ŋam ŋaiye narp nanah moihlaꞌ pe, kin toꞌ ŋam, ti mihyen ŋam, topoꞌe ti mam ŋam.”

12.1 Lo 23.25

12.3 1Sam 21.1-6

12.4 Wkp 24.9

12.5 Nam 28.9-10

12.7 Hos 6.6, Mat 9.13

12.11 Luk 14.5

12.18 Ais 42.1-4

12.24 Mat 9.34, 10.25

12.24 +Belsebul kin Satan.

12.30 Mak 9.40

12.32 Luk 12.10

12.33 Mat 7.20, Luk 6.44

12.34 Mat 3.7, 15.18, 23.33, Luk 3.7, 6.45

12.38 Mat 16.1, Mak 8.11, Luk 11.16

12.39 Mat 16.4, Mak 8.12

12.40 Jna 1.17

12.41 Jna 3.5

12.42 1Ki 10.1-10, 2Sto 9.1-12

*12.45 Jisas gonombaiꞌe wusyep lenge Farisi ŋaiye yanange yalaŋatme.